87 (126)

talizaeja % na s' — 8 po &, por. ros. Bcero — Bcewiy, poi. wszego, wszcmn itp.

Połączenie *sk przed 8, i (z *oj, *aj) w językach zachodniosło-wiańskich, więc też w polskim, zmieniło się na Sc, np. Polska — w Polszee, wioska — w wioszce, laska — na loszce, ale ta nowa grupa łatwo ulegała wyrównaniu na U i taka wymowa, np. to Polszczę, utrzymała się do połowy XIX wieku. Od miejscownika w Polszczę powstał rosyjski mianownik Polszczą i stąd dzisiejsza IIojn>uia. Częściej jednak wyrównywano te formy miejscownika do zwykłych na -ce, np. w ławce, w ręce, i stąd o wiosce, o lasce w Polsce.

W języku polskim i w innych językach zachodniosłowiańskich miękkie głoski c', powstały również w prasłowiańskich połączeniach *tj, *dj, np. swetiti — (*sw8tjQ) swecg ‘świecić — świecę’, (*sw8tja) sweca, (*medja) me$a, %oditi — (*^odjp) x°$Q ‘chodzę’. Natomiast połączenia *stj, *zdj zmieniły się na 88, !#, np. pustiti (*pustjo) puSco 'puścić —*. puszczę’, jezditi (*jezdję) jezfg ‘jeździć — jeżdżę’. W językach ruskich są tu w obu wypadkach głoski dzią-słowe 8, z, 88, l|, np. CBeua, aienca, h CBeuy, xo>Ky, nymy, e3H«y.

2. Rozwój polskiego systemu spółgłosek twardych i miękkich

Spółgłoski miękkie 8, i, 8, c', ?_ó', ł, T, ń, wytworzone w dobie prasłowiańskiej, mogły występować, podobnie jak j, zarówno przed samogłoskami szeregu przedniego, jak i przed samogłoskami szeregu tylnego. Na przykład tę8a, koza, du8a, owbca, jffa, bufa, wola, wońa — w celowniku: tę8i, ko&i, duSi, owbd, ję$i, buf i, woli, woni. Wszystkie inne spółgłoski prasłowiańskie były zawsze twarde przed samogłoskami szeregu tylnego, np. baba, woda. Przed samogłoskami szeregu przedniego tylko spółgłoski k, g, x uległy pełnemu zmiękczeniu na 6, I, S, c', inne natomiast: p, b, t, d, s, z, w, r, Z, m, n, zaledwie nieznacznie się zmiękczyły, np. baba — bab'8, woda — wod‘8, p'ęła — p’ęt‘8, s'ila — 8‘iV$, hosfb, w'b8‘b, d'bn‘b, pro8'bba, 8’il'bna, groz'bna, gor‘bka.

Dopiero w języku polskim, dzięki przegłosowi przednich samogłosek 8, e na tylne a, o oraz dzięki zanikowi słabych jerów miękkich, spółgłoski przedtem tylko lekko zmiękczone (półmiękkie)

87