78 79 (9)

2.    Ten rodzaj badania (^konanie rysunku) wymaga od chorego swoistej aktywności intelekti^|_no__ruch_OWej, a także postawy twórczej. To chory kreuje pojęcia posl|jb_ują_{C s}ję kreską i to on decyduje, jakie cechy nada pojęciom: dom, dr?_ewa^ człowiek. Ten aspekt twórczy i intelektualny różni tę metodę odlt_estó_W organicznych, opierających się na przerysowaniu przez badany fjg_Ur abstrakcyjnych.

3.    Rysunek chorych z af^ją j_{est wa}żnym zapisem aktualnego stanu zdrowia, w szczególności funkcjonowania Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN). Z rysur|_u można uzyskać dane o poziomie procesów intelektualnych, o z^urżentech organicznych, a także ocenę stanu emocjonalnego.

4.    Zakładam, że w rysaku takim wszystkie elementy są nieprzypadkowe i mogą być poddaj interpretacji. Nieprzypadkowe są "błędy" i "słabości", jak i drżenie linij^ także puste przestrzenie kartki składające się na kompozycję.

Zakładam, że badany ry$_uj_{e sw}6j niekłamany świat podstawowych pojęć bliskich wszystkim luą_zj_om

5.    Traktując rysunek jako_ważny i nieprzypadkowy, nadaję mu cechy dzieła skończonego, dzieła artystycznego. Tak potraktowany rysunek poddaję analizie formalnej j treściowej

W dalszych rozważania^ zajmę się 4 i 5 założeniami. Jakie wnioski mogą z nich wynikać dla c^lów diagnozy psychologicznej?

Rysunek jako komunik^ bez względu na swą wartość artystyczną, jest zawsze materiałem w^|_oznaczny_m

Oto co na temat interpretacji dzieła artystycznego mówi polski metodolog Tadeusz Pawłowslą. terenie nauki wieloznaczność wypowiedzi stanowi wadęv który _st_aramy się unikać. Inaczej jest w sztuce, gdzie wieloznaczność i niedopowiedzenia, stwarzające możliwość różnorakiej interpretacji vv_3rsfvvy semantycznej utworu uważa się za walor wysokiej rangi, ch_araj_<tery_Siy_Czriy _c//_a dobrego dzieła. Niedo-określenia stwarzają^ dla odbiorcy pewną barierę, aby ją pokonać, zmuszony jest podjąć vvys//_e^ ptóry pogłębia i wzbogaca treści wydobyte w akcie interpretacji

(...) Wieloznaczność pr_Zy_CZy_nj_{a s}ję do wzbogacenia treści utworu, walor ten wchodzi w konf/j^f _z j_asnością i zrozumiałością przekazu. Wydaje się rzeczą riiemoźi,_Wą wskazać, w jakim miejscu między tymi dwiema skrajnościami znąj_duj_{e sję} optimum³.

(...) odbiorca jest w pewnym sensie współtwórcą dzieła. Od bogactwa jego osobowości, od rodzaju jego doświadczeń, przeżyć i dyspozycjiod wysiłku włożonego w zrozumienie zależy ostateczny kształt dzieła, uformowany w akcie percepcji⁴.

Należy zwrócić uwagę na rolę interpretacji. Rysunek jest trwałym zapisem nie podlegającym zmianom w czasie. Zmieniać się mogą sposoby jego interpretacji.

W poszukiwaniu parametrów do analizy rysunku bardzo inspirująca może okazać się koncepcja sztuki Wasyla Kandyńskiego. Pisze on o kompozycji:

Oddziaływanie siły na dany materiał wprowadza weń życie, uzewnętrzniające się w napięciach, które pozwalają wyrazić wewnętrzną treść elementów. Element jest realnym rezultatem pracy sił w materiale. Linia jest najwyraźniejszym i najprostszym przykładem takiego właśnie działania, a proces przebiega za każdym razem ściśle według prawideł. Dlatego kształtowanie formy wymaga stosowania się do właściwych zasad. Tak więc kompozycja nie jest niczym innym niż ściśle prawidłową organizacją żywych sił, zamkniętych wewnątrz elementów w postaci napięć.

Z takiego rozumienia kompozycji wynikają ważne dla diagnozy psychologicznej implikacje. Analiza kompozycji prac plastycznych ludzi z zaburzeniami OUN pozwoli - być może - zbliżyć się do zrozumienia funkcjonowania chorego w przestrzeni. Na podstawie koncepcji Kandyńskiego można przyjąć, że autor rysunku wypełnia powierzchnię kartki w taki sposób, jak wypełnia swym dziełem otaczającą go przestrzeń.

Kandyński mówi także o tym, jak wygląda harmonijna kompozycja obrazu pod względem formy i treści. Harmonijna w znaczeniu wspólna i naturalna wszystkim ludziom. W dużym skrócie modelowa kompozycja wygląda następująco: na górze kartki znajdują się elementy lekkie i poruszające się, na dole zaś ciężkie i statyczne. Prawa strona kojarzy się ze stabilizacją, lewa zaś z ucieczką i poszukiwaniem. Jeśli przyjąć to za ideał, to każde odejście od tego będzie kompozycją nie-harmonijną, czyli zaburzoną.

Ważne okaże się położenie elementów na kartce, położenie ich względem siebie, proporcje zarysowanych części kartki do nie zarysowanych, wielkość elementów i wiele innych.

79