8 (662)

80

WPROWADZENIE DO EWOLUCJI CZŁOWIEKA

(b) Powiązania kladystyczne (c) Klasyfikacja linneuszowska

(a) Filogeneza 1    2    3

6 7

1 2 3 ' 4

5

6 7

Rząd gatunki 1-7

gatunki 4-7

Podrząd

Rodzina gatunki 5-7

Rodzaj gatunki 5-6

Gatunek gatunek 5

systema:

Gatunki

Cechy

Rodzaje

cech

pc

STOSUNEK MIĘDZY FILOGENEZĄ, KLASYFIKACJĄ KLADYSTYCZNĄ I KLASYFIKACJĄ LINNEUSZOWSKĄ: (a) Filogeneza siedmiu gatunków; (b) klasyfikacja kiadystyczna; (c) klasyfikacja linneuszowska gatunku piątego.

Choć pogrupowanie to może być właściwe pod względem kladystycznym, wzbudzi ono sprzeciw fenetyków i taksonomów ewolucyjnych. Będą oni utrzymywać, że klasyfikacja powinna odzwierciedlać również drastyczne zmiany ekologiczne, których doświadczyła linia człowiekowatych, a nie doświadczyła linia ich kuzynów, małp człekokształtnych. Zgodnie z tym rozumowaniem, właściwe jest utrzymanie statusu rodziny dla małp człekokształtnych, ale i statusu odrębnej rodziny dla istot ludzkich.

Systematyka molekularna

Podstawą powstałej ostatnio systematyki molekularnej są świadectwa genetyczne, które zyskały sobie nie mniej silną pozycję niż dane morfologiczne. Świadectwa genetyczne obejmują różne rodzaje danych, takie jak analiza sekwencji DNA, porównywanie reakcji immunologicznej białek oraz ich własności elektro-foretycznych, a także wyniki hybrydyzacji DNA-DNA, które dobrze odzwierciedlają podobieństwo całego materiału genetycznego dwóch badanych gatunków. Wszystkie te świadectwa, z wyjątkiem danych dotyczących sekwencji DNA, dostarczają miary odległości genetycznej między porównywanymi gatunkami, co jest ekwiwalentem fenetycznego pomiaru ogólnego podobieństwa. Dlatego też kladystycy są przeciwni stosowaniu tych metod. Do analiz kladystycznych przydatne są jedynie techniki dostarczające informacji na temat sekwencji DNA, ponieważ dane dotyczące sekwencji są odpowiednikiem cech, których postać może być określona bezpośrednio (w tym przypadku jako obecność bądź brak określonych nukleotydów).

Systematyka molekularna wykorzystuje fakt, że gdy dwa gatunki oddzielają się od siebie, mutacje w DNA u siostrzanych linii ewolucyjnych kumulują się niezależnie. Zbadanie podobieństw i różnic między DNA różnych gatunków pozwala zatem wnioskować o ich ewolucyjnym pokrewieństwie. W swym wczesnym okresie systematyka molekularna była uważana (przez biologów molekularnych) za przewyższającą metody tradycyjne, i to z wielu powodów.

Po pierwsze, twierdzono, że dane molekularne, jako dotyczące genów gatunku, stanowią podstawowy zapis zmiany ewolucyjnej. Po drugie, dane molekularne uważano za wolne od problemu konwergencji. Dobór naturalny bowiem powoduje konwergencję w wyniku przystosowywania się różnych organizmów do zbliżonych warunków środowiskowych. Ponieważ większość kumulujących się mutacji