96

Przedstawiciele literatury

Stanisław Barańczak

Miron Białoszewski

Ernest Bryll

Krzysztof Kamil Baczyński

(1921-1944) - najbardziej znany poeta z pokolenia Kolumbów. W 1 939 roku zdał maturę, w czasie okupacji byt studentem tajnego uniwersytetu i członkiem AK. Zginął w powstaniu warszawskim. Debiutował jeszcze przed wojną na łamach czasopisma „Strzały", którego był współredaktorem, w 1940 roku opublikował pierwsze książki poetyckie: Zamknięty echem oraz Dwie miłości. Jego poezja, ukazująca tragizm pokolenia, które musiało dorosnąć do wojny i umierania, nawiązuje do poetyki i motywów romantycznych (przez Kazimierza Wykę porównywany z młodym Słowackim). Związany z podziemnym pismem „Droga"; autor tomików Wiersze wybrane, Arkusz poetycki, Śpiew z pożogi. Pisał pod pseudonimem Jan Bugaj.

Stanisław Barańczak (1946)

- poeta, tłumacz, eseista, badacz literatury, współzałożyciel KOR-u, usunięty z pracy na Uniwersytecie Poznańskim im. Adama Mickiewicza, emigrował do USA. Wykładowca na Ha-rvardzie. Poezja neolingwistycz-na, metafizyczna (na emigracji).

Tomiki: Korekta twarzy, Jednym tchem, Atlantyda, Chirurgiczna precyzja.

Miron Białoszewski

(1922-1983) - poeta, prozaik i dramaturg, współtwórca Teatru na Tarczyńskiej, a później Teatru Osobnego przy placu Dąbrowskiego w Warszawie. Debiutował w 1 956 roku tomikiem Obroty rzeczy. Największe uznanie zapewnił mu opublikowany w 1970 roku Pamiętnik z powstania warszawskiego. Eksperymentator językowy, reprezentant nurtu lingwistycznego. W latach 70. wraz z grupką przyjaciół podejmował też próby reżyserskie, kręcił „filmiki". Tomiki: Rachunek zachciankowy, Mylne wzruszenia, Było i było, Odczepić się, Oho; tomy prozatorskie: Donosy rzeczywistości, Szumy, z lepy, ciągi. Zawał, Rozkurz, Obmapywanie Europy, AAAmeryka; dramaty: Wiwisekcja, Wyprawy krzyż owe, Osmędeusze, Imiesłów.

Andrzej Bobkowski

(1913-1961) - pisarz i eseista emigracyjny, przebywał we Francji i w Ameryce Środkowej (Gwatemala). Związany ze środowiskiem paryskiej „Kultury",

publikował na jej łamach. Debiutował w 1957 roku dziennikiem Szkice piórkiem wydanym przez Instytut Literacki w Paryżu. Krytykował w swoich utworach powojenna rzeczywistość, głosił wolność jednostki. Często krytycznie wypowiadał się nie tylko o powojennym świecie i komunizmie, ale i o środowisku emigrantów polskich. Uważał, że Europa zatraciła dawne wartości, że upadła moralnie, zezwalając na pogwałcanie praw jednostki. Jerzy Giedroyc nazywał Bobkowskiego kontestatorem i buntownikiem, broniącym wytrwale swojego systemu wartości, człowiekiem niezależnym o ogromnym poczuciu lojalności i wiernym w przyjaźni. Utwory: Szkice piórkiem, Opowiadania i szkice, Zmierzch Listy do Tymona Terleckiego, Punkt równowagi, Listy z Gwatemali do matki, Potłuczona mozaika. Andrzeja Bobkowskiego myśli o epoce.

Tadeusz Borowski

(1 922-1 951) - poeta, publicy-sta, prozaik z pokolenia Kolumbów. W czasie okupacji był studentem polonistyki podziemnego Uniwersytetu V/a^r-szawskiego. W 1 942 roku

Andrzej Bursa

Stanisław Grochowiak

Zbigniew Herbert

debiutował tomikiem wierszy Gdziekolwiek ziemia. Aresztowany w 1943 roku, trafił do obozów koncentracyjnych, najpierw w Auschwitz, potem w Dachau (koło Monachium). Po wyzwoleniu powrócił do Polski. W opowiadaniach podejmował problem człowieka zlagrowanego, o^zwichnię-tej przez system obozu psychice (Pożegnanie z Marię, Kamienny świat). W 1951 roku popełnił samobójstwo.

Ernest Bryll (1935) - poeta, dramaturg, prozaik, tłumacz literatury irlandzkiej. Pisał utwory polemiczno-rozrachun-kowe, wyrażające antyeste-tyzm, rozgoryczenie i zniechęcenie. Demaskował mity i stereotypy utrwalone w świadomości Polaków. Charakterystyczno jest dla jego utworów autoironia. Tomiki: Twarz nie odsłonięta, Sztuka stosowana, Muszla; dramaty: Rzecz listopadowa (nawiązania do tradycji romantycznej i Wesela Stanisława Wyspiańskiego), Kurdesz, Zycie jawą.

Andrzej Bursa (1932-1957)

- poeta i prozaik, określany jako poeta przeklęty. Jego demaskatorska, zbuntowana twórczość prowokuje cynizmem, za którym kryje się tęsknota za utraconym światem wartości humanistycznych. Łączył brutalność z liryzmem.

Tadeusz Gajcy (1922-1944)

- poeta, dramaturg, prozaik z pokolenia Kolumbów, zginął w powstaniu warszawskim. Jego poezję cechuje tyrteizm oraz heroiczne pogodzenie się z tragicznym losem pokolenia. Pisał wiersze symboliczne, wizjonerskie, o bogatej symbolice i metaforyce. Tomiki: Widma, Grom powszedni, dramat Homer i Orchidea. Tworzył pod pseudonimem Karol Topornicki.

Stanisław Grochowiak

(1934-1976) - poeta, dramaturg, prozaik z pokolenia '56. Przedstawiciel turpizmu - estetyki brzydoty. Jego twórczość cechuje bunt przeciw uznanym wartościom i poglądom estetycznym. Tomiki: Ballada rycerska, Kanon, Nie było lata.

Zbigniew Herbert

(1924-1998) - poeta, eseista, dramaturg, debiutował w 1956 roku tomikiem Struna światła, autor cyklu Pan Cogito, zawierającego przesłanie moralne kierowane do współczesnych. Nawiązywał do kultury i historii klasycznej, przeciwstawiając jej harmonię i piękno czasom współczesnym, pozbawionym wartości. Tomiki: Pan Cogito, Raport z oblężonego miasta, Epilog burzy. Eseje: Barbarzyńca w ogrodzie, Martwa natura z wędzidłem, Labirynt nad morzem, Król mrówek.

Gustaw Herling-Grudziński

(1919-2000) - prozaik, eseista, krytyk literacki, więzień łagrów sowieckich. Od 1945 roku na emigracji, w latach 1955-1996 związany z paryską „Kulturą" Jerzego Giedroy-cia. Opublikował: Żywych i umartych (zbiór esejów), Inny świat. Zapiski sowieckie, Skrzydła ołtarza, Dziennik pisany nocą, Wieżę.

Marek Hłasko (1934-1969)

- prozaik; jego twórczość wypływała z buntu wobec polityki i literatury lat pięćdziesiątych. Bezlitośnie obnażał naturę człowieka, brutalizował świat. Bohaterowie jego utworów to młodzi ludzie często z tak zwanego marginesu, alkoholicy, wykolejeńcy, jednocześnie tęskniący za lepszym światem i normalnym, pięknym życiem. Twórczość emigracyjną Hłaski cechuje indywidualizm, bunt i heroizm. Opublikował: Następny do raju, Cmentarze, Wszyscy byli odwróceni oraz tom wspomnień Piękni dwudziestoletni.

HISTORIA LITERATURY