9 (1251)

82 Nowoczesne tradycje administracji publicznej w Polsce

W okresie 1989-1997 przyjęto również wiele innych istotnych ustaw odnoszących się do administracji publicznej. Jednak w praktyce, poza reformą gminną z 1990 r., administracja publiczna w Polsce i sposób jej funkcjonowania nie uległy w latach 1989-1997 poważniejszym praktycznym przeobrażeniom o charakterze transformacji ustrojowej, mimo przełomowych zmian w ustroju politycznym Rzeczypospolitej (Mała Konstytucja z 1992 r., konstytucja z 1997 r.) i przekształceń zachodzących w gospodarce.

Co do reformy terytorialnej, prowadzenie, aż do 1998 r., jakichkolwiek poważniejszych prac reformatorskich w tej ważnej dziedzinie uniemożliwił brak zgodności poglądów ówczesnych partnerów koalicyjnych SLD i PSL w kwestii kształtu ponadgminnego samorządu terytorialnego. Ów konflikt odzwierciedlił się wyraźnie także w samym tekście konstytucji z 1997 roku. Zaprzestanie prac rządowych nie oznaczało jednak, że stanęły prace prowadzone w kręgach eksperckich, m.in. w Instytucie Spraw Publicznych przygotowano projekt ustawy o samorządzie województwa oraz o administracji rządowej w województwie. Ponadto cały czas czynione były zabiegi o to, aby zagadnienie decentralizacji zarządzania publicznego stało się przedmiotem poważnej, szerokiej debaty politycznej -główną rolę sprawczą odegrał tu Klub 12 Września oraz środowiska samorządowe. Cel ten w znacznym stopniu udało się osiągnąć, ponieważ zagadnienie decentralizacji administracji stało się jedną z kilku głównych kwestii, wokół których toczyła się cała kampania wyborcza w 1997 r.

Całościowa przebudowa administracji publicznej stanęła w ten sposób - jako jedno z podstawowych wyzwań - przed kolejną, nową większością parlamentarną wyłonioną na jesieni 1997 r. i stworzonym przez nią rządem.

Rząd Jerzego Buzka podjął to wyzwanie, traktując przebudowę administracji publicznej jako fundament reformy ustrojowej Państwa. Reforma ustroju administracyjnego realizowana była obok trzech innych reform społecznych, tj.jęfor-my ubezpieczeń emerytalnych, reformy ubezpieczeń zdrowotnych i reformy edu-I i piej. Nie wszystkie spośród tych wielkich przedsięwzięć, istotnych dla powodzenia transformacji ustrojowej Polski, przygotowane były równie dobrze; najwięcej uwag krytycznych zebrała, zapoczątkowana zresztą jeszcze przez popi /t-dni rząd, reforma systemu finansowania ochrony zdrowia, jednak, co wynika / późniejszych doświadczeń, była to reforma najtrudniejsza, która zaczynała przynosić efekty, gdy w 2002 r. podcięto jej podstawy, recentralizując na nowo system finansowy ochrony zdrowia. Wystąpiły też problemy z finansowaniem niektórych aspektów wprowadzanych zmian; dotyczy to przede wszystkim reformy edukacyjnej.

Najlepiej spośród tych reform ocenia się dziś właśnie reformę administracyjni /ostała ona przygotowana pod kierunkiem Pełnomocnika Rządu Michała Kule-. \ 11998)’a złożyło się na nią, w szczególności, uchwalenie i wdrożenie - od

'.pin " il.inii il/i.iluliiir.i i Pełnomocnik-> K/i|(lii ils Kcfńmi Ustrojowych Państwa opu-lilii . > \ 11 n I    ■ • 1. 111 • •    h lii\liH lilhtYill iii /    /n|i || I Mlli WIt / A Wnlil

1 stycznia 1999 r. - pakietu ustaw ustrojowych: O samorządzie powiatowym, O samorządzie województwa, O administracji rządowej w województwie oraz O wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. W ciągu niewielu miesięcy, poza uchwaleniem powyższych ustaw o charakterze ustrojowym, opracowano też i wdrożono głębokie zmiany w systemie kompetencji administracji publicznej. W tym celu znowelizowano też prawie dwieście ustaw prawa materialnego. Dokonano tego w ustawie O zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (tzw. ustawa kompetencyjna) oraz w ustawie O zmianie niektórych ustaw w związku z. wdrożeniem reformy ustrojowej państwa. Prace w tym zakresie prowadzone były - tak jak w 1993 r. - we współpracy z ekspertami organizacji samorządu terytorialnego. Mapę powiatową przygotowano, w ścisłym nawiązaniu do projek-lu z 1993 r., pod kierunkiem Jerzego Stępnia jako podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Wszystkie prace ustawodawcze w sejmie i w senacie dotyczące reformy przebiegły bardzo sprawnie, mimo obstrukcji ze strony opozycji. Jednak należy przypomnieć spór wokół liczby województw. Projekt rządowy z dwunastoma województwami spotkał się z oporem części posłów koalicji rządzącej. Ponieważ cały klub SM) glosował przeciw, dopiero kompromisowa decyzja (piętnaście województw) pozwoliła koalicji zgromadzić wystarczającą większość. To rozwiązanie spotkało się jednak z wetem prezydenta, który w ten sposób i przy tej okazji zaczął budować swoją silną pozycję w państwie, i w końcu przyjęta została mapa z szesnastoma województwami.

Do pakietu reformy należało również nowe ustawodawstwo prawno-finansowe: ustawa O finansach publicznych (mająca stanowić „konstytucję finansów publicznych”, lecz niestety bardzo fragmentaryczna, niewolna od luk i wad) oraz ustawa

0    dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2000 (której moc obowiązującą przedłużono następnie na rok 2001, a potem jeszcze na lata 2002

1    2003). '/.a konstrukcję nowego systemu finansów publicznych, w tym system finan sowy samorządu terytorialnego oraz skoordynowanie od strony finansowej wszyst kic h czterech reform rządu .1. Buzka, odpowiadał Jerzy Miller, Pełnomocnik Rządu ds. Decentralizacji finansów Publicznych. W ślad za decentralizacją ustroju, za prze kazaniem zadań i kompetencji, odpowiednich uprawnień personalnych oraz instytucji wykonawczych nie poszła jednak, trzeba podkreślić, równie radykalna zmiana zasad zarządzania finansowego.

Przy Prezesie Rady Ministrów działała także - jako ciało konsultacyjne Rada ds. Reform Ustrojowych Państwa z Jerzym Regulskim na czele. Rada, należy zazna czyć, przez reformy ustrojowe rozumiała zarówno reformę administracji, jak i trzy reformy społeczne. Wyrażona przez Radę krytyka sposobu przygotowania i przepro wadzania reformy ubezpieczeń zdrowotnych i w ogóle systemu ochrony zdrowia byki podstawowym powodem jej rozwiązania przez premiera po roku działalności

Reformator.y i politycy, (im <> reformi,' ustiojowii toku /'W wiil.hmii in ,<urn /ej okloiiłw u\d I Win'./.iw.i 100(1, wyd Nnwy • I i.ilńw '(II),'