ashmore5

Świadectwa zmian kulturowych będących następstwem j niekiedy dramatyczne formy. Na zdjęciu widoczne są szc: ludzkich, znalezione w obrębie murów spalonego zespoli w i lasaulu w Iranie. Zniszczenie miasta nastąpiło w IX \

'odboju przybieraj :ąrki szkieletów i pałacowego cieku p.n.e.

bokich i gwałtownych zmian kulturowych. Emil W. Haury wymienił cztery warunki, których zaistnienie umożliwia archeologowi wysunięcie twierdzenia, że mamy do czynienia z migracją:

1.    Nagłe wystąpienie dużej liczby nowych cech kulturowych. Jest ich tak dużo, że nie da się ich wyjaśnić dyfuzją, pojawieniem się miejscowych wynalazków lub wymianą. Żadna z tych cech nie może mieć wcześniejszych prototypów pochodzenia miejscowego.

2.    Niektóre miejscowe materiały powinny zostać zmodyfikowane przez przybyszów pod względem formy, stylu i funkcji.

3.    Musi zostać zidentyfikowane miejsce pochodzenia imigrantów - ich ojczyzna, w której występują prototypy tych wytworów, dzięki którym możemy mówić o zaistnieniu zmiany kulturowej na terenach objętych migracją.

4.    Artefakty, które są wskaźnikiem ruchu ludności, muszą występować synchronicznie w tej samej formie zarówno w kraju pochodzenia imigrantów, jak i w ich nowym miejscu zamieszkania.

Jako przykład przytacza Haury nagłe pojawienie się nowych stylów w architekturze sakralnej i świeckiej oraz ceramiki o bardzo specyficznych atrybutach, w pewnej części stanowiska Point of Pines w Arizonie. Na tym samym poziomie czasowym, na naczyniach glinianych miejscowej produkcji odkryto również wy-raźnie„obce” elementy zdobnicze. Znaleziska te wypełniają dwa pierwsze warunki, niezbędne do tego, by rozważać zaistnienie migracji. Szukając źródeł cech kulturowych, o których mowa, Haury odnalazł takie same, synchroniczne elementy na stanowiskach w północnej Arizonie. Na koniec Haury przypomina, że niezależne źródła wskazują na to, że w interesującym nas czasie w przypuszczalnej ojczyźnie imigrantów nastąpił spadek liczby ludności.

Podboje są odpowiednikiem migracji, ale przebiegają w sposób o wiele gwałtowniejszy. Są to ruchy ludności, które zazwyczaj miały drastyczne skutki dla społeczeństw będących ich ofiarą. Dowodami na zaistnienie podboju są ślady spalenia i zniszczenia budynków danej osady, czemu zwykle towarzyszyła masakra ludności (ryc. 9.4).

Zmiana przyniesiona przez podbój może polegać po prostu na unicestwieniu dotychczasowej populacji, która nie zawsze jest zastępowana przez najeźdźców. W wielu przypadkach jednak część dotychczasowej populacji unika śmierci i pozostaje na miejscu, zazwyczaj pod polityczną zwierzchnością najeźdźców. Najeźdźcy czasem przynoszą ze sobą nowe elementy kulturowe, ale nawet historycznie udokumentowane podboje w źródełach archeologicznych jawią się w sposób dość niespójny. Dobrym przykładem jest to, co pozostało po hiszpańskim podboju Ameryk w szesnastym wieku. Ówczesne europejskie i miejscowe