Bez nazwy 1 (22)

Wykład ll5 Elementy immunologii

Program wykładu iJT

1.    Odporność wrodzona i nabyta.

2.    Komórki biorące udział w reakcjach immunologicznych.

3.    Rozpuszczalne mediatory reakcji immunologicznej.

4.    Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego.

5.    Antygeny. Przeciwciała.

6.    Przeciwciała zgodności tkankowej.

7.    Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego.

8.    Reakcja na zakażenie przez wirusy.

9.    Regulacja odpowiedzi immunologicznej.

10.    Reakcje nadwrażliwości.

11.    Niedobory odpornościowe.

Immunologia, najogólniej, zajmuje się badaniem zjawisk odpornościowych. W zakres jej zainteresowań wchodzą zarówno elementy składowe reakcji immunologicznych, jak i mechanizmy decydujące o przebiegu różnych procesów odpornościowych.

Każda odpowiedź immunologiczna obejmuje dwa etapy: rozpoznanie patogenu lub innego obcego ciała oraz powstanie reakcji przeciwko nim, w celu ich eliminacji z ustroju.

Odporność wrodzona = nieswoista

Jest ewolucyjnie najstarsza, uczestniczą w niej różne czynniki działające niezależnie od siebie i stanowiące pierwszą linię obrony. Charakterystyczne jest to, że przy każdej ponownej ekspozycji na antygen, siła odpowiedzi w zasadzie nie ulega zmianie. Należą do nich:

Skóra- nie przepuszcza większości drobnoustrojów, na powierzchni skóry występują kwas mlekowy i kwasy tłuszczowe, które zakwaszają środowisko i działają przez to bakteriobójczo;

Błony śluzowe, których komórki nabłonkowe posiadają rzęski i usuwają obce ciała wraz ze śluzem. Specyficzne typy nabłonków produkują substancje bakteriobójcze: ślinę i łzy (lizozym- enzym rozkładający mukopeptydy na powierzchni wielu bakterii, wspomaga aktywację dopełniacza), kwas żołądkowy i nasienie (niskie pH). Interferony - a, b, g - białka aktywujące komórki, szczególnie NK, niektóre limfocyty i makrofagi (interferon gamma wydzielany przez zakażone wirusami, niektóre, limfocyty T i makrofagi), interferon wyprodukowany przez komórkę zarażoną wirusem jest pobierany przez inne komórki i działa skutecznie przeciwko namnażaniu innych wirusów, mechanizm tego działania polega na produkcji białka blokującego replikację wirusowego mRNA.

Komórki NK- szczególnie po aktywacji interferonem mają zdolność do zabijanie komórek zakażonych wirusem i komórek nowotworowych. Jest to subpopulacja limfocytów cytotoksycznych.

Białka ostrej fazy- białka produkowane do osocza podczas procesu zapalenia. Aktywują układ dopełniacza, regulują aktywność makrofagów i ułatwiają proces fagocytozy.

Obecność tzw, „naturalnych przeciwciał” - zwykle są to IgM, obecne są w małych ilościach, przypuszcza się, że powstają w wyniku oodziaływania na układ immunologiczny mikroorganizmów flory jelitowej.

Odporność wrodzona wyraża się głównie w trzech procesach:

1.    Fagocytozy- polega na pochłanianiu drobnoustrojów do wnętrza komórki i ich zabijaniu. Stosują ją głównie makrofagi i mikrofagi (najczęściej granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne). Łączenie komórki fagocytującej z drobnoustrojem lub antygenem jest nieswoiste, przebiega prawdopodobnie za pośrednictwem interakcji powierzchniowych grup węglowodanowych i zachodzi łatwiej po opłaszczeniu antygenu przez tzw. opsoniny, do których należą immunoglobuliny, niektóre składowe układu dopełniacza oraz niektóre białka ostrej fazy. Zabijanie polega na poddaniu pochłoniętej struktury działaniu enzymów trawiennych zlokalizowanych w lizosomie. Komórki fagocytujące wykazują szczególną aktywność w miejscu zakażenia. Istotnymi grupami komórek fagocytujących zaangażowanych w procesy odpowiedzi nieswoistej są neutrofile i makrofagi oraz monocyty.

Neutrofile zjawiają się na miejscu zakażenia jako pierwsze, reagując na czynniki chemotaktyczne uwalniane z uszkodzonej tkanki, przez pasożyty lub wskutek działania układu dopełniacza. Pochłonięte mikroorganizmy są natychmiast zabijane. Komórki te nie posiadają aparatu mrtabilocznrgo potrzebnego do odbudowania zasobów zużytych podczas fagocytozy enzymów i innych niezbędnych elementów komórki, dlatego po sfagocytowaniu obcego organizmu same tracą życie. Produkcja dzienna tych komórek jest bardzo duża.

Makrofagi są długo żyjącymi komórkami. Oprócz zdolności do fagozytozy posiadają również zdolność do pinocytozy. Główną funkcją makrofagów jest niszczenie obcych cząstek i martwych komórek własnego organizmu, ale też są komórkami efektorowymi i regulującymi w odporności swoistej.

2.    Aktywacji układu dopełniacza- jest to grupa obecnych w surowicy ponad 20 białek enzymatycznych, nieaktywnych, aktywowanych do działania dwiema drogami: klasyczną i alternatywną. Występują one w układzie krążenia w postaci proenzymów (najczęściej zymogenów), reakcja uaktywniania poszczególnych czynników jest łańcuchowa. Uaktywnianie zachodzi każdorazowo podczas zapalenia i uszkodzenia tkanek. Odpowiedzialny jest za niszczenie bakterii i komórek (nowotworowych lub cząstek