„Aby dobrze znać rzeczy trzeba znać ich szczegóły"
La Rochcfoucauld
Próba klasyfikacji badań jest zamiarem ryzykownym. Wspomniałem już, że badania naukowe są rodzajem twórczości, jakby sztuki. Są więc w istocie niepowtarzalne, każdy przypadek badań nosi indywidualne piętno. Zależy ono od badającego, od przedmiotu, od organizacji i wielu jeszcze okoliczności. Teoretycznie każde zdarzenie, fakt, proces są niepowtarzalne. Praktycznie niektóre wykazują podobieństwa i dlatego traktujemy je jako takie same, stosując badania powtarzalne i inne procedury oparte o takie umowne przeświadczenia.
2.1. Typologia badań pedagogicznych ze względu na cel, organizację, przedmiot i procedurę
Klasyfikacja zastosowana do rodzajów badań będzie obarczona formalnymi i pozaformalnymi błędami. Posiada jednak istotne walory porządkujące i wyjaśniające.
I. Badania pedagogiczne może w większym stopniu niż gdzie indziej określane są przez cele jakim służą. Ich zadaniem jest zbadanie warunków niezbędnych do realizacji postulowanych stanów rzeczy. Mówiąc bardziej ogólnie - możemy uznać, że celem badań jest poznanie umożliwiające działanie skuteczne.
Z punktu widzenia celu badań wyróżniamy w pedagogice
a) badania teoretyczne
b) badania weryfikacyjne
c) badania diagnostyczne
Nazwy badań w zasadzie określają ich charakter. Badania teoretyczne - to wszelkie poznanie zmierzające do gromadzenia wiedzy teoretycz-
19