CCF20081016028

*3'

ROZDZIAŁ V

Techniki badań pedagogicznych

Kto wielkie stawia kroki daleko nie ujdzie

Luo' i

Powtórzę użytą już wcześniej definicję techniki badań. Są to czyn ności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów (Kamiński A. 1970) To co w tej definicji wymaga szczególnej uwagi - to małe słowo „czynności”. Wiele bowiem nieporozumień powstaje wokół wszelkich technik, które posługują się różnorodnymi narzędziami. Bywa więc tak że za technikę uważa się ankietę w znaczeniu kwestionariusza pytań a nit* czynności ankietowania, arkusz obserwacyjny, test itp.

Technika badań to czynność poznawcza, to najczęściej proces angu żujący badacza i innych ludzi. Wszystko inne to przedmioty i narzędziu służące tym czynnościom, czyli kwestionariusze do ankietowania, robie nia wywiadów, skale do testowania, arkusze do opisu itd.

Przedstawię obecnie najczęściej stosowane techniki badawcze użylc czne w badaniach pedagogicznych. W szkicowym stylu zaprezentowm' pragnę ich charakterystyki, sposób przygotowania oraz okoliczności /.ii stosowania. Należy pamiętać, że poza generalnymi regułami poprawności, każda sytuacja oczekuje oryginalnych rozwiązań badawczych także w zii kresie technicznych rozwiązań.

5.L Obserwacja

Obserwacja jest najbardziej wszechstronną techniką gromadzenia mil teriałów. Z uwagi na jej złożoność i wszechstronność istnieją niekiedy tendencje do nazywania jej metodą badawczą. Nie jest to tendencji! słuszna, zważywszy, że obserwacja swe naczelna miejsce wśród sposobów poznania zawdzięcza konieczności łączenia w niej wielu technik pomoc niczych. Jest jak powiedzieliśmy najbardziej uniwersalnym sposobem

u lnu ale równocześnie i najbardziej pierwotnym ze względu na swą .....Im ię jak i istotę w przypadku indywidualnego jej traktowania. Ob serio |u jest czynnością badawczą polegającą na gromadze-.11U danych drogą postrzeżeni Lapidarność tego sformułowania im r/e się stąd, że objęcie definicją wszelkich postaci i aspektów obserwa-il |r .l niemożliwe. Tak szeroka definicja pozwala natomiast zastosowanie i i do każdego typu obserwacji. Próba nadania jej większej precyzji

■    imłaby się znacznemu skomplikowaniu werbalnemu wyrażenia, a to i przysporzyłoby mu przejrzystości. Obserwacją można bowiem nazwać

pin',111, nieplanową rejestrację zdarzeń i faktów ale także złożony proces i mil rolowanej obserwacji systematycznej z użyciem skomplikowanych

•    11 iii k pomocniczych z użyciem filmu, magnetofonu i kwestionariuszy 11. /nie. Ponieważ zaś w badaniach środowiskowych stosuje się zarówno I. riwację „prymitywną” jak również złożoną zwaną systematyczną i. . iwacją kontrolowaną zachodzi konieczność stworzenia definicji uni-'• i Milnej.

I ihserwacja dostarcza badaczowi najbardziej „naturalnej” wiedzy li rrwowanej grupie a więc i najbardziej prawdziwej. Przy zastosowa-......Ipowiednich narzędzi kontrolnych uzyskujemy najbardziej obiektywni u az przedmiotu badań, bo na drodze źródła danych do badacza stoi

■    iiniiic j czynników mogących zdeformować ten obraz.; Jest to wprawdzie

i potwierdzana przez wielu badaczy, lecz wymagająca wielu zastrzeżeń u pitych. O nich mówić będziemy jednak przy omawianiu poszczegól-

•    li lypów obserwacji.

Najpopularniejszą postacią obserwacji jest tzw. obserwacja otwarta

•    lim swobodna Stosować ją można i najczęściej stosuje w praktyce każdy

liowawca, każdy nauczyciel oraz organizator. Daje ona sumę wiedzy i i rdmiocie zainteresowań lub pracy pozwalając na sprawniejsze dzia-¹ mi w określonej dziedzinie. Obserwacja otwarta poza popularnym

•    iiiNowaniem spełnia ważną rolę w początkowym etapie każdej plano-•ii. | działalności badawczej. Dzięki jej zastosowaniu można uzyskać i• 11/1; ogólną o obiekcie badań, która daje podstawę do szczegółowego ......winna dalszego toku badań a głównie do sformułowania zagadnień

i. pnych i hipotez roboczych. Przy prowadzeniu badań terenowych o uli) sondażu diagnostycznego jest ona nieodzownym etapem przygo-

•    • iiwc/ym.

W vź('j zorganizowaną formą obserwacji prowadzonej już w randze

77