CCF20081016035

rzeczywistości lecz głównie o opiniach na temat tej rzeczywistości. Rolit badacza jest tutaj bardzo ograniczona. Albo nie występuje w ogóle alb ogranicza się do podsunięcia tematu rozważań.

Ten typ dokumentów badawczych jest powszechnie wykorzystywana w badaniach pedagogicznych. Prawda, że traktowany jest na ogół jaki technika pomocnicza. Wszelako jest niekiedy niezastąpiony dla poznaniu przeżyć młodzieży, reakcji i postaw dzieci w określonych sytuacjarli bardzo bezpośrednich opinii o rzeczywistości. Nie ma też powodu ahy dyskwalifikować tę technikę zbierania materiałów jeśli jest ona traktowani! z odpowiednim dystansem zaufania i zdajemy sobie sprawę z jej nieiln skonałości. O tak zdobytych materiałach niewątpliwie można orzec, że nf wiarygodność jest niejasna, że mają w zasadzie tylko jakościowy charaklci i trudno je zweryfikować.

5.5. Analiza treści

Na terenie socjologii pojawiają się tendencje do zmodyfikowani' techniki badań polegającej na badaniu dokumentów osobistych. Poddaji|> w wątpliwość ich wartość jako dokumentacji naukowej stosuje się wolns nich nowy sposób opracowania zwany analizą treści. Analiza treści jest techniką badawczą służącą do obiektywnego, syslr matycznego i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych (B. Berelson 1952). Dokument osobisty przesiał' interesować socjologa jako świadectwo określonej autentycznej rzeczywl stości. Badacz nie dowierzając jego adekwatności z rzeczywistością inlr resuje się subiektywnym, wyrażonym w dokumencie wyobrażeniu rzec/y wistości. Badający nie szuka tutaj narzędzi pozwalających zweryfikował dokument. Zafałszowania i zniekształcenia celowe i mimowolne stają sa przedmiotem analizy socjologicznej pod kątem szukania ich przyczyn, rozmiarów, rodzajów itp. Wyrażają się w nich określone treści psychospn łeczne, „projekcyjne manifestacje osobowości autora”. Treść dokumentów wyrażać może liczne zjawiska i być świadectwem różnorodnych przemian charakterystyk, cech psychicznych itp. Charlotte Biichler studiując probln matykę okresu dojrzewania młodzieży, posiłkując się analizą treści pa miętników 3 dziewcząt reprezentujących 3 generacje ukazała przemiany w stosunkach dzieci z rodzicami w określonym przedziale czasowym (>!!' lat) oraz różnorodne przemiany kulturowe.

Analiza treści dokumentów osobistych pozwala na stawianie diagno

li psychicznych osób i grup. Wspomniany już B. Berelson wymienia In m/nych typów zastosowań analizy treści dokumentów osobistych. W \ różnią 3 różne sposoby podejścia do analizy materiału symboliczne-m pierwszym badacz interesuje się cechami samej treści, w drugim im chodząc z analizy treści próbuje sformułować wnioski o autorze Ih wI (...), w trzecim interpretuje treść aby dowiedzieć się czegoś Hilhiorcach treści, bądź o skutkach jej oddziaływania. Celowe jest i i/iinie możliwości zastosowania tej techniki poznania w badaniach . digogicznych. Wszędzie tam, gdzie przedmiotem naszego zaintereso-ii iima są sprawy dzieci i młodzieży a trudno o nich uzyskać określoną iiinl/.ę innymi drogami można próbować zastosowania analizy treści.

11 if niemy np. poznać pragnienia i plany na przyszłość grupy młodzieży. l*'na wówczas zainicjować napisanie przez badaną grupę opracowania i ,,Moje miejsce w życiu w r. 2000”. Albo interesują nas stosunki i i yjaźni i koleżeńskie w grupie rówieśniczej, prosimy o wypowiedzi nt.:

i    n Io jest przyjaciel i jakie posiada cechy”. Analiza treści tych dokumen-mv może nam dać obszerną wiedzę o osobowości, psychice, pragnieniach

ii    yubrażeniach młodzieży. Może dać materiał znacznie wszechstronniej-i i bardziej „intymny” niż wywiad, socjogram lub test. W badaniach

iiulowiskowych technika ta ma większą skalę zastosowania. Argumentem ¹1 jej korzyść jest to, że wychowawca ma codzienny i stały kontakt pi lipą, odpada więc problem trudności zdobycia materiału, pożytek, Ui/ogólnie w poznaniu cech psychicznych, życia wewnętrznego jedno-h k i grup, motywacji i postaw wydaje się być dla badań środowiskowych .....wątpliwy.

<>. Techniki projekcyjne

Dążąc do większego uściślenia wyników eksperymentu na gruncie n jologii oraz psychologii powstała nowa technika poznawania postaw nlywidualnych i zbiorowych pod działaniem czynnika celowo zorgani-iiwnnego. Nazwano je technikami projekcyjnymi: „Projekcyjna me-itln badania osobowości polega na przedstawieniu bada-ii* m u sytuacji bodźcowej, nie mającej dlań znaczenia uhitralnie ustalonego przez eksperymentatora, ale zara-in takiej, która będzie mogła nabrać znaczenia przez to osobowość badanego narzuci jej swoje indywidualne ■Huczenie i organizację” (za Nowak 1965, s. 169). A więc jest to

91