CCF20081206022

Stadia rozwoju poznawczego według Piageta

Przejścia z jednego stadium w drugie

Stadium operacji konkretnych

Stadium operacji formalnych

Dopiero znajomość zjawisk na poziomie analizowania, syntetyzowania i oceniania świadczy o dogłębnym poznaniu danej dziedziny.

5.5. Stadia rozwoju poznawczego

We współczesnym podejściu do procesu uczenia się jako zasadę porządkującą często przyjmuje się sformułowane przez Jana Piageta stadia rozwoju poznawczego. Piagct wykazał, że w miarę rozwoju dziecka, a częściowo też pod wpływem działań wychowawczych, następują znaczne zmiany w sposobie pojmowania świata i radzenia sobie z problemami. Wyodrębnił on 4 stadia:

-    studium sensomotoryczne, trwa od urodzenia do około 2 lat; w okresie tym badanie świata odbywa się przez użycie zmysłów i ruchu;

-    studium przedoperucyjne, trwa mniej więcej od drugiego do siódmego roku życia. Na tym etapie dziecko zwykle jest w stanic skoncentrować się w danej sytuacji tylko na jednym problemie lub fakcie - przez cały ten okres stopniowo uczy się porządkować przedmioty co do wielkości i klasyfikuje je;

-    studium operneji konkretnych, trwa mniej więcej od siódmego roku życia do jedenastego lub dłużej, czasem nawet do 15 roku życia. Charakteryzuje się ścisłym związkiem myślenia z konkretnymi elementami sytuacji;

-    studium operacji formalnych, osoby znajdujące się w tym stadium nic poprzestają na rozumowaniu związanym z przedmiotami konkretnymi. ale w toku rozwiązywania problemów potrafią oderwać się od przedmiotów.

Określenia dotyczące czasu przejścia z jednego stadium w drugie są oczywiście przybliżone, ale jasne jest, że nauczyciel starszych klas szkoły podstawowej i gimnazjum musi orientować się we właściwościach stadium operacji formalnych. Jego działania nauczycielskie towarzyszyć będą owemu formowaniu się tego najbardziej dojrzałego stadium Skoncentrujmy więc uwagę na dwóch ostatnich stadiach.

Dzieci na etapie stadium operacji konkretnych nie mogą jeszcze zrozumieć abstrakcyjnych terminów, takich jak demokracja, wolność czy sprawiedliwość, ale mogą pojąć treści ukryte za nimi, gdy ujmie się jc w kategorie takie, jak „wybory", „rząd większości" czy „bycie uczciwym". W porównaniu do poprzedniego stadium przcdoperacyjnego dzieci stają się mniej egocentryczne i wykazują większą umiejętność wczuwania się w emocje innych ludzi. Zwykle umieją już porządkować przedmioty w zależności od wielkości i klasyfikować je ze względu na różne kategorie. Rozumieją już, że rzeczy pozostają te same, nawel jeśli niektóre ich cechy, np. kształty, ulegają zmianie. Pojmują, że pewne działania są odwracalne i jeśli coś się zrobiło od początku do końca, to można przebyć tę drogę z powrotem, od końca do początku.

Stadium operacji formalnych charakteryzuje się tym, żc uczniowie są w stanie mentalnie rozpracowywać różne możliwości postępowania związane z problemem. To znaczy, potrafią dostrzec warianty rozwiązań jakiegoś problemu i potrafią oddzielić to. co jest możliwe, od lego, co istnieje w rzeczywistości. Umieją formułować hipotezy, sprawdzać te hipotezy i wyciągać wnioski posługując się logiką. Potrafią więc rozumować lak, jak rozumuje naukowiec rozwiązujący jakiś problem. Są w stanie posługiwać się abstrakcjami, pot rafii) więc dać sobie radę t. materia lem, który nie jest obscrwowalny.

Przechodzenie od stadium operacji konkretnych do stadium opera cji formalnych to zwykle proces długotrwały. Często bywa lak. że kłoś przejawia raz styl myślenia charakterystyczny dla stadium operacji konkretnych, a kiedy indziej dla formalnych. Taka przemienność może trwać długo. Zdarza się też, że niektóre osoby nie wychodzą z poziomu operacji konkretnych w wieku 15 lat, a nawet i później. Przyjmuje się, że przemiana ta nic jest tylko objawem procesów rozwojowych, ale że może być przyspieszona czy ułatwiona przez rozsądne działanie edukacyjne.

Zastanów sic...

Na co musisz zwrócić szczególną uwagę ucznia szczególnie inteligentnego i takiego, którego potocznie określa się „mało inteligentny"?

Rozdział 6. Społeczne uwarunkowania i właściwości psychiki

6.1. Uspołecznienie i rozwój moralny

Definicja uspołecznienia

Uspołecznieniem nazywamy trwała dyspozycje do takiego zachowania wobec innych ludzi, które jest nastawione nu niesienie im pomocy i związane z okazywaniem życzliwości. Przeciwieństwem tak rozumianego uspołecznienia będzie zachowanie antyspołeczne, agresywne, wyrządzające szkodę innym ludziom; antyspołeczna jest także bierność i nie przejawianie tendencji do udzielania pomocy.

Uspołecznieniem, w szerszym znaczeniu, nazwiemy pewne ogólniejsze nastawienie opiekuńcze nie tylko do ludzi znajdujących się w szczególnej sytuacji, ale do ludzi w ogóle, do innych istot żywych i właściwy stosunek do rzeczy będących w dyspozycji innych ludzi. Czasem do uspołecznienia zalicza się również społeczną zaradność wykazywaną w kontaktach z innymi ludźmi. Poziom uspołecznienia jest bowiem ściśle związany z umiejętnościami, które wchodzą w skład kompetencji społecznych jednostki, jak na przykład umiejętność skulecznego porozumiewania się.

Uspołecznienie jako składnik efektów wychowania

Kategoryzacja etapów rozwoju moralnego

Uspołecznienie jest uważane za ważny składnik efektów wychowaniu. Od niego też w pewnym stopniu zależy, czy praca dydaktyczna nauczyciela przebiega łatwo, czy z dużymi trudnościami.

Uspołecznienie nie jest stanem gotowym i stabilnym, jaki nauczyciele zastają u uczniów. Rozwija się ono stopniowo i zależy w znacznym stopniu od poziomu moralnego uczniów. Próba kategoryzacji etapów rozwoju moralnego została dokonana przez L. Kohlbcrga'". Oparł się on na koncepcji J. Piagefa i spróbował podejść do rozwoju moralnego podobnie jak Piagct do rozwoju operacji umysłowych. W ramach tego podziału wyodrębnia się 6 elapów uporządkowanych w obrębie trzech poziomów:

Kohlhcrg L. Alami DcwIn/tnuiU mul Itlcnii/lailloil. W Slcvcnstin II (rai ). ..('Inki INycImlojty" Univcr-siły ni'Chicago Press. Chicago IWO