CCF20081206029

kici Brytanii zauważono, źe najczęściej dzieci bywają traktowane jako atrakcyjne przez rówieśników należących do tej samej klasy społecznej. „Spośród czynników osobowościowych pozytywną korelacje z atrakcyjnością ma wysoka inteligencja, przyjemny wygląd fizyczny oraz dojrzałość psychiczna i fizyczna. Dzieci posiadające znaczne tendencje do twórczości, agresji, wycofywania się lub niepokoju nie są łatwo akceptowane. Ody dzieci tłumaczą, dlaczego wybierają pewnych kolegów, deklarują wówczas swoje przywiązanie do takich cech jak przyjacielskość, uprzejmość, lojalność, a nawet gwałtowność, schludność i przyjemny wygląd".'¹

Kontakty rozproszone a ustrukturowane « klasie

Interesujące dla poznania struktur klas szkolnych badania przeprowadzi! na terenie amerykańskim R. Schmuck. Stwierdził on. że kontakty między rówieśnikami ir kłusach mapa hyc rozproszone Inh też ściśle iisirnk-tnralizowanc. W klasach o kontaktach rozproszonych prawie, każdy jest przez kogoś łubiany lub traktowany jako osoba wywierająca wpływ. Nie ma też wyraźnie wyodrębniających się paczek. Wybory socjometryczne rozkładają się mniej więcej równomiernie. W klasach wysoko ustruktu-rowanych istnieje inna sytuacja. Wyodrębnia się ścisła czołówka, takz.e parę osób mato wpływowych, reszta zaś zajmuje miejsca pośrednie. Stwierdzono, że osoby z grupy „rozproszonej" mają więcej wzajemnych przyjacielskich nastawień i korzystniejszą postawę wobec szkoły w po równaniu z osobami przebywającymi w klasach ustrukturalizowanych" Również polskie badania ujawniły, że wyraźnie określone struktury nieformalne istnieją tylko w części klas szkolnych.

Struktura porozumiewania się

Mówimy, że pozycja w ogólnej strukturze klasy może być związana z miejscem jednostki w strukturze porozumiewaniu się. Czasem wygodnie taką strukturę porozumiewania się rozpatrywać oddzielnie. Jej istnienie jest zgodne z naszymi potocznymi przeświadczeniami - często przecież mówimy o ludziach lepiej lub gorzej poinformowanych. Strukturę porozumiewania się w grupie tworzy się na podstawie deklaracji jej członków co do częstotliwości wzajemnych kontaktów. Na tej podstawie mówi się następnie o dostępności komunikacyjnej poszczególnych osób w grupie.

komunikacyjna dostępność a atrakcyjność

Zwykle daje się zauważyć związek między komunikacyjna dostępnością t\ atrakcyjnością. Na ogól im większa dostępność, tym większa atrakcyjność. Prowadzono kiedyś badania nad obiegiem plotki w dużych ze spolach pracowniczych. Badania te wykazały, że istnieje znaczne pokrywanie się struktury porozumiewania się ze strukturą socjomelrycz-ną opartą na wyborach, u których podstaw leży atrakcyjność osób i przyjacielskie nastawienie do nich. W praktyce oznacza to większe szanse przekazania plotki przyjacielowi niż innym osobom.

Struktura

porozumiewania się a struktura władzy

Częstotliwość porozumiewania się a prestiż jednostki

Okazało się też, że istnieje znaczne pokrywanie się struktury porożu miewania się ze struktura władzy. W strukturze władzy plotki rozchodzą się łatwo z dołu do góry lub poziomo, trudno zaś rozchodzą się z góry na dól. Plotka krążąca wśród uczniów ma większe szanse dojść do nauczyciela, niż plotka krążąca wśród nauczycieli dotrzeć do uczniów.

O dużym podobieństwie struktury porozumiewania się i struktury władzy świadczy również związek między częstotliwością porozumiewania sic a prestiżem danej jednostki w grupie, w której porozumiewanie się

’ Mnrristm A.. Mclniyre I).. Sdionl.s wid Sonolizoiion. Ptfiipuin lul.. Iliirinoiulsworih l^ł>7.1. s V‘MOO Schmoek K.. Sonic l.\//nv.s iifCIiissmoin Sono/ Clinuitc. Wr JNycholoyy in llic Schnnl". nr ' IW»(».

Zastanów sic...

Wzorce zachowań

Definicja normy

Normy mające duże znaczenie w grupie

Sankcje

Podział norm

ma miejsce. Na podstawie obserwacji zachowań ludzi w trakcie dyskusji, badacze doszli do wniosku, że najczęściej zabierają glos osoby o względnie wysokim prestiżu, zwracając się do osób o również wysokim prestiżu. Drugi rodzaj interakcji polega! na tym, że osoby o wysokim prestiżu zwracały się do osób o niskim prestiżu. Rzadziej zwracały się osoby o niskim prestiżu do osób o wysokim prestiżu, za najrzadsze zaś uznano wzajemne porozumiewanie się osób o niskim prestiżu.

Czy w Twojej klasie licealnej były osoby znajdujące się jakby poza strukturą więzi koleżeńskich, spychane przez wszystkich na margines? Jak postrzegasz i jak oceniasz teraz ich sytuację?

7.3. Normy

Grupa uczniów pozostająca przez pewien czas razem tworzy normy wspólnego zachowania. Z pojęciem grupy związane jest istnienie szczególnych wzorców zachowania, wyróżniających jej członków spośród innych zespołów. Takim czynnikiem wyróżniającym się nie jest jedynie fakt, że wszyscy członkowie grupy są zgodni co do słuszności pewnej normy. Może to być przecież norma, którą akceptują również członkowie innych grup, np. przekonanie o potrzebie uczenia się. aby przejść do następnej klasy.

Normy stanowili jakby wzorcowe uogólnienie dotyczące przewidywań zu-chowaniu się członków grupy ir różnych sytuacjach. Przewidywania pozwalają na określenie oczekiwań dotyczących roli członka grupy.

Istnieją różne normy oraz różne sposoby ich kategoryzacji. Uważa się, że najważniejsze znaczenie mają w grupie następujące normy:

-    dotyczące zadaniu, regulujące metody i sposoby postępowania niezbędne do realizacji celu grupowego:

-    regulujące interakcje w grupie - powodujące przewidywalność zachowań poszczególnych osób i zapobiegające pojawianiu się konfliktów;

-    dotyczące postaw i przekonali, określające, jakie postawy są w grupie pożądane, jakie zaś są godne potępienia;

-    dotyczące zewnętrznych zachowań, np. regulujące sposób ubierania się. uczesania czy postępowania (normy te służą ułatwieniu identyfikacji jednostki z grupą).

Normy mogą być interesujące ze względu na rodzaj sankcji przewidywanych w sytuacji niepodporządkowania się im. Zc względu na silę kontroli grupowej, na przykład, możemy przypuszczać, żc norma: „Nie skarż nauczycielowi" jest równie akceptowana jak norma: „Nic okazuj strachu", lecz znacznie bardziej rygorystycznie żąda się przestrzegania tej pierwszej.

Można dzielić normy obowiązujące w klasie szkolnej ze względu na to. kto jest szczególnie zainteresowany w ich popieraniu, oraz zc względu na ich swoistość w danej grupie. Wyodrębniamy wówczas:

1.    Normy szczególnie propagowane przez szkolę, mające w założeniu ułatwić realizację celów dydaktyczno-wychowawczych szkoły (przykład norma „Nie podpowiadaj").

2.    Normy regulujące współżycie grupy uczniów, powstałe poza oddziaływaniami wychowawczymi szkoły, czasem wbrew tym oddziaływaniom. Można więc je nazwać nieformalnymi (przykładem norma /.a