CCF20090303097

198 Uzupełnienie 3

Teoria Bohra umożliwiła nie tylko przewidywanie chemicznych własności pierwiastków, a dzięki temu własności nie znanego jeszcze pierwiastka 72, a poprzez to jego odkrycie; umożliwiała także przewidywania dotyczące niektórych optycznych własności pierwiastków; umożliwiała nawet przewidywania pewnych własności związków chemicznych.

198 Uzupełnienie 3

0*5-

-fis-

Tabela 2

System okresowy według teorii struktury powłok atomowych Nielsa Bohra

Był to wielki moment w historii materii. Myśleliśmy wówczas, jak sądzę, słusznie: to jest to! Bohr sięgnął samego sedna, litej skały, na której wszystko spoczywa. Jednakże już wtedy w tle pojawił się zupełnie inny problem, zasugerowany przez Soddy’ego (1910) i przez odkrycie J. J. Thompsona (w 1913, tj. w roku powstania modelu atomu Bohra) oraz przez spektroskopię masową F. W. Astona. Potem wybuchła bomba,

jaką było odkrycie przez Ureya wody ciężkiej, co znaczyło, że wszystkie podstawowe pomiary chemii, pomiary ciężarów atomowych - podstawowe elementy chemii i systemu okresowego ~ były nieco niepoprawne i należało je przeformułować.

Tym samym lita skała ustąpiła: okazało się, że Niels Bohr budował na bagnach. Jego budowla jednak trwała.

Potem przyszła mechanika kwantowa oraz teoria Londona i Heitiera. Stało się rzeczą dosyć jasną, że redukcja chemii do fizyki stanowiła redukcję tylko w zasadzie oraz że całkowita redukcja okazała się bardziej odległa, niż to się wydawało w 1922 roku, w roku przełomu.

Jest to tylko zarys historii naszkicowany po to, aby sprawy te nie wydawały się tak abstrakcyjne, teraz bowiem chcę przejść do nieco bardziej abstrakcyjnej części: do logiki redukcjonizmu.

IIT

Peter Medawar krytycznie omawia redukcjonizm², posługując się następującą tabelą:

(4) Ekologia/Socjologia (3) Biologia (2) Chemia (1) Fizyka

Tabela 3

Popularna tabela redukcji

Medawar sugeruje, że prawdziwa relacja pomiędzy wyższymi i niższymi dziedzinami nie jest tylko relacją logicznej reduko-walności, lecz raczej jest porównywalna do relacji pomiędzy dziedzinami wymienionymi w tabeli 4.

³ Por. The Sełf and Iłs Brctin, ss. 20-21; oraz P. B. Medawar, Induction and Inłuition in Scientific Thou^ht, London 1969, ss. 15-19, i A Geometrie Model of Reduction and Emergence, w: Ayala, Dobzhunsky, op. cit., ss. 57-63.