CCF20090321024

wiem starał sią je uwzględniać i wiedząc, dajmy na to, że w ciągu ostatnich 20 gier częściej wybierał czerwone, był skłonny odpowiedzieć tym razem „czarne”, wówczas jakiś spostrzegawczy gracz zdołałby może odgadnąć myśli naszego urzędnika i wykorzystując swoje obserwacje powiększyć szanse wygranej.

Zadanie, polegające na wyborze spośród miliona ludzi zamieszkałych w tym samym okręgu czy pracujących w. tym samym zawodzie stu osób, reprezentujących jak najdokładniej owe przeciętne opinie, które chce się poznać, różni się od poprzedniego. Rozwiązanie jednakże jest w obu przypadkach zupełnie analogiczne i wydaje się, że nie tylko czysty przypadek, lecz również każdy inny sposób postępowania może przynieść zupełnie zadowalające wyniki, byleby tylko ten, kto dokonuje wyboru nie znał wcześniej odpowiedzi na postawione pytanie, w tym ostatnim przypadku bowiem cała ta procedura byłaby najzupełniej zbędna. Jeżeli wiedząc z góry, że spośród miliona wyborców około 50°/o będzie głosować na kandydata A, .wybierzemy spośród tego miliona 100. osób tak, aby znalazło się w tej setce dokładnie 50 zwolenników kandydata A, to dokonamy wyboru zapewne lepszego niż ten, który otrzymalibyśmy metodą losową; ale tylko dlatego., że z góry znaliśmy rozwiązanie zadania lub przynajmniej byliśmy pewni, że je znamy.

Jeżeli nie znamy z góry rozwiązania zadania, będziemy zapewne starali się wybrać osoby, których poglądu wprawdzie nie znamy, jednakże uważamy je z rozmaitych powodów za szczególnie reprezentatywne dla zbiorowości, którą j chcemy badać. Ale postępując w ten sposób igno- j rowaliśmy poglądy wielkiej liczby ludzi, nie wy-    j

bitnych może, ale dysponujących przecież kartą    j

wyborczą niemniej wartą niż kartki innych wy- ; barców. A nie ma żadnych racji po temu, by sądzić, iż głosy tych. pominiętych przez nas wyborców rozłożą się w tej samej proporcji, co głosy tych, których wybraliśmy.

Można też starać się imitować przypadek za pomocą prostych empirycznych metod postępowania' wybrać np. jakiegoś robotnika przy wejściu do fabryki czy pasażera w metro. Ale w ten sposób zwiększa się szanse, wyboru jednego z tych robotników, którzy stale pracują i nie są dotknięci bezrobociem lub kogoś takiego, kto ze względu na rodzaj zajęć, zdrowie czy posiadane środki (niezbyt zamożny, ale nie najbiedniejszy) korzysta najczęściej z metra. Nie sposób wykluczyć możliwości, źe te grupy osób, które nie zostały uwzględnione, wykazałyby rozkład głosów znacznie odbiegający od tego, jaki wykazały grupy wybrane.

Kończąc, wypada powtórzyć raz jeszcze pewne poprzednio już sformułowane stwierdzenie: wielka zaleta wyboru losowego polega na tym, że odchylenia nie są tam systematyczne, dzięki czemu błędy poszczególnych wyników częściowych znoszą się wzajemnie. Można by na przykład podzielić populację złożoną z 50 milionów osób na 5000 grup po 10 000 osób i wybrać losowo po jednej osobie z każdej grupy. Ta jedyna osoba nie może, rzecz prosta, reprezentować różnych tendencji danej grupy, a co więcej, może reprezentować pogląd nieznacznej tylko mniejszości odnośnego dziesiątka tysięcy ludzi. A jednak zbiór 5000 wybranych w ten sposób osób dałby zupełnie adekwatny obraz poglądów 50-milionowej zbiorowości.

Nie ulega wątpliwości, iż w tym wypadku wszelka metoda wyboru różna od wyboru losowego byłaby wadliwa, gdyż kierunek, który w każdej z dziesięciotysięcznych grup miałby nie więcej niż po kilkuset zwolenników, nie miałby żadnych szans na uwidocznienie w zbiorze 5000 wybranych reprezentantów, podczas gdy przy losowym wyborze byłby reprezentowany przez około 100 osób na 5000, gdyby liczba jego zwolenników wynosiła przeciętnie 200 na 10 000.

53