CCF20091007002 (2)

gdzie d₀ jest średnicą pierwotną próbki. Wydłużenia tych próbek oznaczamy odpowiednio .4_S oraz A_l0.

Ze względu na oszczędność materiału coraz częściej stosuje się próbki mniejsze (pięciokrotne). Na części pomiarowej próbki powinny być narysowane w kierunku prostopadłym do osi próbki kreski w równych odległościach (np. co 5 mm) w celu ułatwienia późniejszego obliczenia wydłużenia. Kreski te powinny być wykonane w sposób nie powodujący uszkodzenia powierzchni pomiarowej badanej próbki. W przypadku próbek o innych przekrojach niż okrągły (kwadratowy, prostokątny, sześciokątny itp.), długość pomiarowa jest obliczana przez porównanie pola przekroju poprzecznego próbki z polem przekroju poprzecznego próbki o przekroju okrągłym. Jeśli oznaczymy: S mm² — pole

4 = S = 1,1 ³ yjs.    (1.7)

Długość pomiarowa określona jest podobnie jak dla próbki okrągłej:

Lo₅ = 5d₀ = 5,65/Ś,    (1.8)

^,,0 = 104 = 11,3/5.    (1.9)

PRZYKŁAD. Obliczyć długość pomiarową próbki pięciokrotnej wykonanej z płaskownika o wymiarach przekroju poprzecznego: a₍₎ = 5,0 mm, b₀ = = 20,0 mm.

Obliczamy pole przekroju:

5    = a₀b₀ = 100 mm².

Długość pomiarowa według wzoru (1.8) wynosi

L„₅ = 5,65-/l00 = 56,5 mm.

Długość pomiarową tak obliczoną należy zaokrąglić do wartości podzielnej przez odległość między kreskami znajdującymi się na powierzchni próbki. Gdy odstęp między kreskami wynosi 5 mm, długość pomiarową zaokrąglamy do L₀ = 55 mm, co odpowiada 11 działkom (rys. 1.2).

Csi

Dla materiałów kruchych nie wyznacza się wydłużenia względnego, w związku z czym próbki nie muszą mieć koniecznie pryzmatycznej części pomiarowej. Tak na przykład, dla żeliwa Polska Norma PN-8I/H-83108 przewiduje m. in. kształt próbki jak rys. 1.3. Żeliwo ciągliwe badane jest zgodnie z normą PN-68/H-83224, przy użyciu próbek o początkowej długości pomiarowej L₀ = 3 d₀. Ten rodzaj próbki przedstawiono na rys. 1.4.

11