Chociaż najczęściej powodem wypadku jest ludzki błąd, polem |idm ml przyczynami wypadków mogą być również fizyczne warunki pracy. Ośwlellml# powinno być odpowiednie do charakteru wykonywanych zadań, a tempu.mmi powinna mieścić się w optymalnym przedziale. Teren pracy powinien hyć c/yMjf i uporządkowany; wiele wypadków ma miejsce w zaniedbanym otoczeniu. IW.im# wypadki mogą powodować plamy smaru czy oleju na podłodze, niezabezpli . /mil kable elektryczne, maszyny stojące w korytarzach czy na klatkach schodowych Punkty udzielania pierwszej pomocy, gaśnice przeciwpożarowe i inne in.lh bezpieczeństwa, powinny być wygodnie rozmieszczone w obszarze pracy i malowiml w ostrych i łatwo rozpoznawalnych kolorach.
Poważnym błędem w projektowaniu urządzeń - i częstym powodem wypadł mi jest zły lub tak skomplikowany sposób sygnalizowania o niebezpieczeństwu h informacja nie zostaje odebrana w ogóle lub jest błędnie interpretowana. Urząd/min sygnalizujące niebezpieczeństwo powinny być dobrze widoczne i łatwe w obslml. •
Psychologowie sformułowali dwie ogólne zasady projektowania bezpieczny, li maszyn i narzędzi: 1) maszyna nie powinna dać się uruchomić bez urządznnl.i gwarantującego bezpieczeństwo (np. piła elektryczna nie powinna się włączyć, dop<>l i osłona ręki nie znajdzie się na swoim miejscu); 2) urządzenie gwarantnji|u bezpieczeństwo nie może przeszkadzać w wykonywaniu zadań ani zmuszać pracownik..w do większego wydatkowania energii w celu uzyskania takich samych wyników.
Większość organizacji organizuje szkolenia poświęcone bezpieczeństwu pracy i zapobieganiu wypadkom. Na ogół omawia się na nich niebezpieczne stanowiska pracy oraz prezentuje przyczyny i skutki wypadków. Uczy się bezpiecznych procedm wykonywania zadań i zasad udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym Od czasu do czasu dodatkowe działania organizacji mogą podkreślać znaczenie bezpiecznych nawyków pracy. Kiedy rośnie częstość wypadków, na ogół potrzebne jest ponowne szkolenie. Doświadczeni pracownicy często stają się nieuważni i należy im przypominać o przestrzeganiu przepisów. Firmy, w których systematycznie dba się o bezpieczeństwo pracy, są nagradzane spadkiem liczby wypadków i niskim czasem przestojów. Zaoszczędzone w ten sposób pieniądze pokrywają koszty szkoleń poświęconych bezpiecznym warunkom wykonywania pracy.
Przełożeni odgrywają kluczową rolę w programach poprawy bezpieczeństwa pracy. Bliski kontakt z pracownikami pozwala szybko reagować na niebezpieczne warunki zewnętrzne i niedozwolone procedury. To przełożeni powinni przypominać
MIK''III \r |;u,V|'i»M«ia ——r
HtiM/i mu pracy. Mogu też kierować pewnych pracowników na szkolenia lulkowi' Jeśli przełożonym w istocie nie zależy na przestrzeganiu przepisów ii,i M|< y< li bezpieczeństwa pracy, to każdy program poprawy bezpieczeństwa r /mieni. Poza instruowaniem, szefowie powinni też podtrzymywać Mklik wm ję pracowników do bezpiecznego wykonywania zadań i zapobiegania a Halikom,
Nic można jednak oczekiwać, że menedżerowie sami podejmą tego typu IM.il nula, jeśli najwyższa kadra zarządzająca firmą nie troszczy się o bezpieczne ftmiiuld pracy. Jeśli kadra kierownicza toleruje nierzetelność w rejestrowaniu i* \ padków lub prezentuje niejednoznaczną postawę wobec kwestii bezpieczeństwa, u i • on lięca pracowników do korzystania z bezpiecznych procedur. Aklywnc ft..p|. mnie bezpiecznych działań przez najwyższe kierownictwo wytwarza odpowiedni ftllM.nl w organizacji. Wszystkie szczeble zarządzania muszą demonstrować, za liiMpi.. zeństwo pracy odpowiada każdy pracownik.
H ulania potwierdziły rolę kadry kierowniczej w zwiększaniu znajoniofu i Im pi. , znych i niebezpiecznych procedur pracy u robotników fizycznych (Janssens, In. 11 .Vf Smith, 1995). W zakładach przemysłu chemicznego, gdzie przebadano ' ' ' pracowników, okazało się, że sposób postrzegania klimatu firmy koreluje i . /(.włością wypadków. Pracownicy, którzy dostrzegali troskę kadry kierowniczej u bezpieczne wykonywanie pracy, rzadziej łamali przewidziane procedury i powodowali mniej wypadków (Hoffman & Stetzer, 1996).
Aby zmotywować pracowników do bezpiecznego sposobu wykonywania pracy, wiele organizacji prowadzi szeroko zakrojone akcje i kampanie; przygotowuje odpowiednie plakaty i broszury, prezentuje dane o liczbie . In i bez żadnych groźnych epizodów i sponsoruje konkursy poświęcone bezpieczeństwu pracy.
Plakaty i broszury. Najczęściej firmy korzystają z różnego rodzaju plakatów, chociaż ich skuteczność zależy od wielu czynników. Mało skuteczne jest prezentowanie negatywnych wydarzeń wraz z realistycznym obrazem uszkodzeń ciała (oraz hasłami typu: „Nie popełnij błędu, jeśli chcesz uniknąć lakich konsekwencji”). Apele odwołujące się do lęku wywołują złość i niechęć wobec firmy oraz przekazu. Skuteczne plakaty podkreślają rolę pożądanych działań (np. „Załóż kask w tym obszarze” lub „Nie zapomnij o ustawieniu barierek”).
Plakaty powinny przyciągać uwagę jasnymi kolorami, dobrym liternictwem oraz widocznością. Zdaniem psychologów dobre plakaty i ostrzeżenia powinny zawierać następujące elementy:
1. Sygnał słowny. Ostrzeżenie powinno zawierać ważne słowo sygnalizujące zagrożenie, np. Niebezpieczeństwo! Uważaj! Bądź ostrożny!
403