CCF20100512007

3) Litera d służyła oznaczaniu dźwięków:

*. 'Ol » OR s&F

„d” — np.: Dancovo (= Dankowo), Doman (= Do-man), Drualevo (= Drwalewo), dary (= dary), vsdaly (= wzdali);

„Ś” —np.: Datlc (= Dziadk), Duisen (= Dźwiżen), Sdeuy (— Zdziewuj), Radenta (= Eadzięta), Godes (= Godziesz), deuicha (= dziewica), videh (= widziech);

„s” —np.: narodene (= narodzenie).

Inne szczegóły dotyczące polskiej pisowni wieloznacznej z wieków XII-XIII można znaleźć w pracach: 56, Taszycki s. XX-XXI; 42, Lehr-Spławiński rozdz. V; 60, Urbańczyk s. 82-84; 39, Klemensiewicz cz. I, s. 92-94; 45, Eospond s. 43-48.

5. Grafia złożona. Polegała — jak już wiemy — na łączeniu liter łacińskich w wieloznaki o nowej, odrębnej wartości dźwiękowej. Początek tej grafii w polszczyźnie stanowił istniejący już w łacinie (i stamtąd zaczerpnięty) dwuznak ch. W Bulli gnieźnieńskiej znajdujemy dwuznak eh w wyrazach łacińskich: archiepiscopus, archie-piscopalis, eustacliius. Z wyrazów polskich można przytoczyć ich dwa rodzaje:

1)    wyrazy z cli o funkcji zgodnej z dzisiejszą (na oznaczenie spółgłoski tylnojęzykowej, szczelinowej, bezdźwięcznej), np.:

Ghotan (= Chocian), Zach (= Zach), Grochouista ( = Grochowiszcza);

2)    wyrazy z ch oznaczającym głoskę „6”, np.:

Chestoeli (= Czestoch), Globuchec (= Kłobuczek); Piscliino (= Pyszczyno), Gluehici (= Kluczycy).

Szczególnie różnorodne zastosowania ma dwuznak ch w Kazaniach świętokrzyskich; występuje tam nie tylko

t

U    ^/ I    /

pi - cXt.. 'OlC.C i 0% i 'C/'V

jako znak głoski „x”, ale też głosek: „6”, „c”, „ć”, „5”,

Ali. iva •

„ó”—np.: chego — czego, chacal = czakał, wdlugem chacany = w długiem czakani, clouech(ym) = człowieczym, c(r)oleuich — królewicz, rospa-chas = rozpaczasz, rozpachaicp = rozpaczają, clouecJistuo = człowieczstwo, neustauiclistuo = nieustawiczstwo;

„c” — np.: chud — cud, deuicha — dziewica, v moch = w moc, mochne = mocne, poncpcha ----- ponęca, harancha = barańca, Iczpzicha = księżyca, wa-pomoch = na pomoc, nemeskaicpch = nie mieszkając;

„ć” — np.: chała = ciała, toch — toć, nacesch — na cześć, ochce(m) — oćcem, buiach = bujać, pamplach = pamiętać, ot(ri)mach = otrzymać, ne-mescach = nie mieszkać, nasladouach — naśladować, darouach — darować, doych — dojć (dojść);

„5” — np.: porochoneyo = porodzonego, pobucha — pobudza;

„4” — np.: bcpchmy — bądźmy.

Zastosowanie znaku ch na oznaczenie dźwięku „ć” Urbańczyk zestawia ze zwyczajem starofrancuskim, podobnie jak dwuznak sc (na oznaczenie dźwięku „6” w wyrazie Scaple — Czaple) — ze zwyczajem węgierskim (60, s. 83).

Dalszym spotykanym w Bulli z r. 1136 dwuznakiem było podwojone s (pisane //, na oznaczenie głoski „ś”), np.: Gussa (= Kusza), VHossa (= Witosza), Tessanta (= Cieszęta), Wssebant (= Wszebąd). W stosowaniu tego dwuznaku widać zbieżność z jednym ze zwyczajów staroczeskich.

21