CCF20131029012

52 Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

stów oznaczających także pojęcia abstrakcyjne, których nie da się zilustrować piktogramami. W piśmie alfabetycznym znaki graficzne oznaczają poszczególne głoski (np. w języku hebrajskim - wyłącznie spółgłoski, bez samogłosek).

Powstanie pisma alfabetycznego przypisuje się Fenicjanom, od których przejęli je Grecy (zmieniając jednak kierunek zapisu - od lewej do prawej). Od Greków, za pośrednictwem Etrusków, pismo alfabetyczne dotarto do Rzymian, a w konsekwencji zaczęlyje stosować wszystkie ludy, których języki oparte są na alfabecie łacińskim. Paradoksalnie obecnie obserwujemy powrót do pisma obrazkowego w pewnych dziedzinach naszego życia. Współczesne technologie i ciągły pośpiech sprawiają, że wygodniejszą i szybszą formą komunikacji jest np. emotikon :-( niż zdanie „przykro mi”.

Po czym piszemy?

Starożytni Grecy wykorzystywali różne materiały do utrwalania pisma. Najpopularniejsze byty papirus i metalowe lub drewniane tabliczki. Tabliczki łączono w wiązki, papirus zaś zwijano. Papirus, który po grecku nazywa się byblos (stąd wywodzi się m.in. nazwa Biblii), pochodzi z Egiptu. Do jego produkcji wykorzystywano łodygę rośliny zwanej Cyperus papyrus, którą dziś określa się potocznie właśnie mianem papirusu. Łodygę krojono w jak najszersze, cienkie paski, które układano „na zakładkę”, a następnie na tej warstwie kładziono drugą, prostopadle do pierwszej. Całość przyklepywano, obcinano końce pasków, suszono, sklejano i wygładzano. W ten sposób tworzono zwój papirusu.

W średniowieczu również pisano na papirusie oraz na tabliczkach, które malowano na biało, a następnie woskowano, jednak coraz większą popularność zdobywał pergamin. Pergamin to po prostu wyprawiona skóra zwierzęca, na której - w przeciwieństwie do papirusu - można było pisać po obu stronach. Na szerszą skalę zaczęto go stosować najprawdopodobniej w wyniku wojny handlowej między Egiptem a Pergamonem. Jak podaje Pliniusz Starszy, właśnie od nazwy tego miasta pochodzi określenie „pergamin”. Według relacji Pliniusza - które nie są jednak do końca potwierdzone - król Pergamonu został zmuszony do szukania nowego materiału do utrwalania pisma po tym, jak władca Egiptu wydał zakaz wywozu papirusu ze swojego kraju. Zakaz ten miał rzekomo wynikać z rywalizacji między Biblioteką Aleksandryjską a Per-gamońską. Papirus nie od razu jednak został wyparty przez pergamin i oba te nośniki pisma koegzystowały przez wiele stuleci.

W Europie pergamin jeszcze długo pozostał podstawowym nośnikiem pisma. Papier, wynaleziony w Chinach ok. 105 n.e. (jak przyjęto się uważać, choć przypuszczalnie miało to miejsce znacznie wcześniej, co wynika m.in. ze znalezisk archeologicznych), trafił do Europy za pośrednictwem