CCF20131029016

56 Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

jeżeli tylko mamy rzeczowe argumenty; 2) język starzeje się szybko - jego modernizacja przez edytora zamazuje język autora, a późniejsi edytorzy muszą i tak sięgać do wydań aprobowanych przez samego autora.

W XIX w. ważną rolę odegrały serie wydawnicze, w których ukazywały się przeważnie wznowienia dziel wcześniejszych autorów, ale też np. zbiorowe wydanie poezji Cypriana Kamila Norwida w serii „Biblioteka Pisarzy Polskich” lipskiego wydawcy Brockhausa¹⁷.

Historia współczesnego edytorstwa w Polsce

O nowoczesnym polskim edytorstwie naukowym możemy mówić od maja 1884 r., kiedy to, w trzechsetlecie śmierci autora Fraszek, miał miejsce Zjazd im. Kochanowskiego¹⁸. Zjazd ten stanowi istotną cezurę, ponieważ wygłoszony na nim referat Romana Piłata Jak należy wydawać dzieła polskich pisarzów XVI i XVII w. ?¹⁹ stał się na długie lata podstawowym odniesieniem teoretycznym dla edytorów w Polsce. Dzisiaj porównać go można z pierwszym podręcznikiem edytorstwa napisanym przez Konrada Górskiego, o czym mowa będzie dalej. W swoim referacie Piłat skoncentrował się na problemach ustalenia tekstu, omawiał też zagadnienia układu edycji dzieł jednego pisarza oraz komentarza historycznoliterackiego. Za najbardziej autentyczny tekst Piłat proponował uznać autografy, a jako kolejne w hierarchii - „wydania dziel, dokonane za życia autora przez nich samych”²⁰, ponieważ zdaniem referenta opierały się one na autografach). Jak twierdził: „Dalszą kategoryą źródeł stanowią wydania pośmiertne, czerpane z autografów, ale z tego powodu już mniej uwierzytelnione, że autor nie przykładał do nich ręki. Do ostatniej należą wreszcie przedruki wcześniejsze lub późniejsze, jakoteż wydania oparte na kopiach”²¹.

Do dziś panuje zgoda co do końcowych miejsc hierarchii autentyczności przekazów zaproponowanej przez Piłata. Oceniając zasadność prymatu przyznawanego przez niego autografowi, trzeba pamiętać, że materiałem, o którym

¹⁷    [C. Norwid], Poezye Cypriana Norwida, F.A. Brockhaus: Lipsk 1863. (Seria: „Biblioteka Pisarzy Polskich”, t. XXI). Skan wydania dostępny jest pod adresem: dlibra.bibliote-kaelblaska.pl/dlibra/doccontent?id=6065&dirids=l (adres skrócony: skocz.pl/dcjiz), (dostęp 2010.02.27).

¹⁸    Historię edytorstwa współczesnego przedstawiam w jednej z części rozdziału V.

¹⁹    R. Piłat, Jak należy wydawać dzieła polskich pisarzów XVI i XVII w. ?, w: Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce, seria I, t. V, Kraków 1886, s. 97-111. Warto zauważyć, że tekst ten jest także dostępny w internecie w postaci skanu: www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccon-tent?id=73308 (adres skrócony: skocz.pl/dcjja), (dostęp 2010.02.20).

²⁰    Tamże, s. 101.

²¹    Tamże.