CCF20131029018

58 Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

Teza z referatu Romana Piłata o autografie autorskim jako najbardziej autentycznym źródle tekstu do dziś silnie oddziałuje na edytorstwo. Należy jednak pamiętać, że twierdzenie Piłata, iż „[...] autentyczność [tekstu] traci na sile, [...] im więcej ogniw pośrednich zachodzi pomiędzy tekstem a autografem”,

0    ile wyśmienicie sprawdza się w przypadku dzieł, których tekst mógł być poddany wpływom cenzury (takich np. jak Miazga Jerzego Andrzejewskiego), to w odniesieniu do utworów wielokrotnie przerabianych przez autorów bez ingerencji cenzuralnych (choćby takich jak Ferdydurke Witolda Gombrowicza) podpowiadałaby nam postępowanie błędne²⁷.

Warto w tym miejscu podkreślić, że Konrad Górski wprost nazywa rok 1884 „momentem powstania naukowej tekstologii polskiej”²⁸, odnosząc się właśnie przede wszystkim do referatu Piłata, którego najbardziej dyskusyjnymi tezami było uznanie autografu za zwykle najbliższy intencjom autorskim oraz zagadnienie modernizacji pisowni. Na zjazd zgłoszono jeszcze kilka referatów edytorskich: W jaki sposób wydawać należy poetów polsko-lacińskich XVI w. i O potrzebie tłómaczenia starożytnych klasyków greckich i rzymskich

1    jak ich tlómaczyć należy Ludwika Ćwiklińskiego, Jakich zasad trzymać się należy w transkrypcyi rękopiśmiennych i drukowanych zabytków polskich od najdawniejszych czasów do XVII wieku i Projekt jednolitego skrócenia tytułów zabytków staropolskiego języka²⁹ Antoniego Kaliny czy O podjęcia wydawnictwa Biblioteki pisarzów polskich Władysława Wisłockiego. Górski konstatuje jednak, że „nie mogą się równać z referatem Piłata pod względem zasięgu omówionych spraw i ich historycznego znaczenia”³⁰, tym bardziej że główne myśli Piłata pozostają ważne do dzisiaj³¹.

W roku Zjazdu im. Kochanowskiego ukazały się dwa pierwsze tomy wydania Dzieł Jana Kochanowskiego (tzw. wydanie pomnikowe), a w 1889 r. rozpoczęto wydawanie utworów pisarzy XVI i XVII w. w serii „Biblioteka Pisarzów Polskich”, których „metoda wydawnicza ujawniła niebezpieczeństwa tkwiące w wysuniętym przez Piłata postulacie modernizowania pisowni”³².

²⁷    Stanowisko Piłata dotyczące modernizacji powinniśmy także czytać w odniesieniu do tekstów, na których materiale pracował.

²⁸    K. Górski, Tekstologia i edytorstwo, s. 199.

²⁹    Skan nadbitki referatu dostępny jest w Cyfrowej Bibliotece Narodowej „Polona” pod adresem: www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=2625&dirids=l (adres skrócony: skocz.pl/dbsds), (dostęp 2010.02.22). Skany całości księgi pozjazdowej dostępne są w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej pod adresem: www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=73308 (adres skrócony: skocz.pl/dcjja), (dostęp 2010.02.22).

³⁰    K. Górski, Tekstologia i edytorstwo, s. 201.

³¹    Na zjazd nie dojechał Antoni Kalina, odczytano tylko jeden z jego referatów, nie odbyła się też dyskusja. Por. omówienie zjazdu w: A. Biernacki, Historia ośmiu zjazdów polonistycznych. Od Michała Bobrzyńskiego do Stefana Żółkiewskiego, Warszawa 1997, s. 19-20.

³²    K. Górski, Tekstologia i edytorstwo, s. 202.