70
Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie
przekaz oraz wprowadzających błędy. Informacje z internetu trzeba potwierdzić w rzetelnym źródle drukowanym. Godne zaufania są też skany umieszczane przez wiarygodne instytucje, np. biblioteki narodowe, biblioteki uniwersyteckie i muzea73.
W niniejszym poradniku korzystam ze źródeł zamieszczonych w internecie z uwagi na łatwość dostępu i sprawdzalność podawanych tam przykładów. Należy pamiętać, że internet też może być wiarygodnym źródłem, za to książki może się okazać niewiarygodna. Każda informacja, bez względu na źródło je; pochodzenia, wymaga weryfikacji przez porównanie. Internetu nie należy się jednak obawiać, ponieważ daje dodatkowe możliwości, których do niedawne jeszcze nie było.
Wiek XX to epoka totalitaryzmów i komputerów. Wielokrotnie już analizowano oddziaływanie nazizmu i komunizmu na twórczość literacką; na opisanie czeka jeszcze zależność twórczości od nowoczesnych technologii. Cze':, brulionowość dzieł i ich fragmentaryczność nie może być tłumaczona wyłączni: technologią, gdyż twórczość o charakterze sylwicznym istniała przecież wcześniej, niewątpliwie jednak komputeryzacja, wpływająca na zwiększenie temp: życia, premiuje twórczość pośpieszną. Trudniej dziś „niespiesznym przechc :-niom” i autorom kunsztownych esejów, za to łatwiej - felietonistom.
Komputer narzuca pewien typ pisania. Wypada się zatem zastanowić. należy wydawać dzieła powstające za pomocą komputera. O ile bowiem m::-na udokumentować ślady powstawania dziel przed epoką komputerów (rękopisy, maszynopisy, nagrania recytacji autorskiej), to na pewno trudniej bęćz : zarejestrować etapy ich tworzenia, jeżeli autor wykorzystuje komputer. Nzz-pisując zmiany w pliku, uniemożliwia on, a przynajmniej utrudnia, śledzeń: kierunku dokonywanych modyfikacji pokazujących intencje autorskie. Dian z należy przykładać większą wagę do dokumentowania relacji autor-wyda (jeżeli dzieło zostanie wydane), kolacjonowania korekt i odnalezienia L..-spondencji autora z wydawnictwem, aby potwierdzić prawidłowość tekstu jej zaprzeczyć. Jeśli dojdziemy do wniosku, że wydanie nie powinno być p: stawą (albo tekst będzie stanowił inedita), a autor używał komputera i drukował efektów swojej pracy, lub podejrzewamy, że nie wydrukował we ostatecznej, to w celu odszukania podstawy wydania zmuszeni będziemy szukania śladów już nie materialnych, ale elektronicznych.
73 Łatwo bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której w internecie umieszczony zostanie szowany skan; dlatego też jest to źródło godne zaufania jedynie na stronach prować przez wiarygodne instytucje lub osoby.