CCF20110112003

WSPÓŁCZESNOŚĆ

co wzięte w nawias czasowo traci ważność. Czynność taką Husserl nazywa „redukcją fenomenologiczną". Poznanie fenomenologiczne zachodzi bowiem na takim poziomie, gdzie jeszcze kwestia realności świata nie występuje. Krytycy zarzucali Husserlowi, że w końcu ta metoda doprowadziła go do idealizmu, jednak chodzi tutaj przede wszystkim o badania wstępne, gdzie rozstrzygnięcia realistyczne i idealistyczne nie występują. Innymi słowy dokonanie epoche nie polega na tym, by przestać wierzyć w świat realny, lecz by nie czynić z naszych przekonań użytku w trakcie fenomenologicznego opisu.

Intencjonalność świadomości

Łacińskie słowo intentio oznacza zmierzanie, kierowanie się do czegoś, dążenie ku czemuś. Każdy pełny akt świadomości (w odróżnieniu od świadomości psychologicznej, Husserl mówi o tak zwanej „czystej świadomości", „redukcji do czystej immanencji" - wyłączenia wszystkiego, co do niej zewnętrzne) odnosi się zawsze do jakiegoś przedmiotu, świadomość jest więc intencjonalna, a przedmiot będzie nazywany przedmiotem intencjonalnym. Fenomenologia - badając przeżycia świadomości - bada również intengonalne przedmioty tych przeżyć. Intengonalność nie jest dodatkiem do przeżyć, one ze swej istoty są intencjonalne; jedynie w świadomości intencjonalnej ujawnia się przedmiotowość. Husserl twierdził, że „w samej istocie przeżycia tkwi nie tylko to, że jest ono świadomością, ale też, czego jest świadomością i w jakim sensie nią jest". Akt świadomości Husserl nazywa neozą, a odpowiadający mu przedmiot intencjonalny - noematem. Pamiętajmy, że żaden fenomen nie jest możliwy bez tego, dla kogo jest fenomenem. Według autora Idei czystej fenomenologii cały świat zarówno przestrzenny jak i czasowy, jest bytem intencjonalnym. Co to znaczy? Nie można świata pomyśleć bez założenia intencjonalnej świadomości ukierunkowanej na ten przedmiot intencjonalny, czyli świat, i będącej źródłem jego sensu. A zatem miejsce realnie istniejącego świata zajmie świat jako pojawiający się w naszej świadomości, pewien zawarty w świadomości sens. Badamy prezentację ujawniającego się sensu, sensu przedmiotowego.

Konstytucja sensu

Husserl udowadniał, że sens przedmiotowy i aktywność intencjonalna świadomości są nierozerwalnie związane; intencjonalność doprowadza do świadomości rzeczy. Innymi słowy akt intencjonalny jest jednoczesnym otwarciem horyzontu poznawczego. Widząc z daleka bliżej nieokreślony kształt, moja świadomość intengonalnie kieruje się na przedmiot. Opisuje ogólny widok, ale zbliżając się szukam istoty, jednostkowej istoty zjawiska, które ujawnia się w mojej świadomości poprzez swój sens. Tischner pisał o tym aspekcie filozofii Husserla następująco: „Zjawisko jest otwarciem na świat. Tym zaś, co w zjawisku najbardziej otwarte, jest istota. Aby podkreślić tę funkgę otwierania świata, mówimy, że istota jest sensem zjawiska. Zjawisko dzięki przenikającemu je sensowi odsyła nas w stronę przedmiotu. Ono jest warunkiem poznania przedmiotu. Badanie fenomenów pod kątem ich istoty można więc nazwać badaniem sensu fenomenologicznego".

349