CCF20111005000

2

Zacząłem od opracowania nowego polskiego przekładu Kodeksu Hammurabiego, który został opublikowany w 1957 r. w przełożone,] również przeze mnie czeskie;] pracy J. K 1 i m y pt. Prawa Hammurabiego. Następnie kolejno ogłaszałem drukiem w "Czasopiśmie Prawno-Historycznym" komentowane przekłady sumeryjskich i akka-dyjskich zbiorów prawnych: w 1958 r. Kodeks Ur-Nammu, w 1959 r. Kodeks Lipit-Isztara, w 1966 r. fragmenty nieznanych sumeryjskich zbiorów prawnych i w 1969 r. nowe fragmenty sumeryjskich zbiorów prawnych.

Ostatnio zapoznałem się z opinią, że byłoby rzeczą pożądaną zarówno dla historyków prawa i państwa, Jak i dla studentów-prawni-ków, studentów-historyków, studentów-orientalistów oraz dla osób interesujących się światem starożytnym, aby moje komentowane przekłady najstarszych pomników prawnych zostały opublikowane razem i stały się przez to równie łatwo dostępne, Jak mój- przekład Kodeksu Hammurabiego zawarty w przetłumaczonej na język polski książce J.Klimy. Zgodnie z tą sugestią opracowałem ten zrewidowany i przeredagowany zbiór komentowanych polskich przekładów najstarszych praw świata. Obejmuje on najstarsze z zachowanych zbiorów praw klinowych, które zostały zidentyfikowane i nazwane przez badaczy kodeksami (choć systematyka tych pomników znacznie odbiega od dzisiejszych pojęó w tej dziedzinie) oraz drobne fragmenty nieznanych zbiorów praw klinowych.

Cezary Kunderewicz

KODEKS UR-NAMMU (ok. 2050 r. p.n.e.)

I. Historia odkrycia kodeksu^{1 2}

Dwa fragmenty tabliczki zawierającej część tekstu Kodeksu Ur-Nammu zostały znalezione w Nippur podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych przez ekspedycję Uniwersytetu Pensylwańskiego prawie w tym samym czasie, gdy została odkopana w Suzie przez francuską ekspedycję de Morgana stela Hammurabiego (I. 1902 r.).

Nikt jednak nie zajął się zidentyfikowaniem tych fragmentów oraz odczytaniem znajdującego się na nich tekstu i przeleżały one w skrzyniach w Państwowym Muzeum w Stambule przez prawie pół wieku. Dopiero podczas katalogowania zbiorów zwrócił na nie uwagę ówczesny kustosz Muzeum, P.R. Kraus. Stwierdził on, iż oba fragmenty dają się do siebie dopasować, oraz że zrekonstruowana w ten sposób tabliczka (oznaczono ją sygnaturą Ni 3191) jest prawdopodobnie szkolnym tekstem sumeryjskim, zawierającym przepisy prawne.

Kraus zapewne nie zdawał sobie sprawy czym jest w istocie ten tekst, bowiem dopiero w parę lat później, gdy był już profesorem^

1

W.G.Weart,Law codes traced back to 2500 B.C. (New York Times,

21.IX.1952, s. 28); S.N.Kramer, The University Museum Bulletin (University of Pennsylvania, Philadelphia, 17, nr 2, s. 23 i nast.); S.N.Kramer, The Oldest Laws (Scientific American, nr 188, January 1953, s. 26 i nast.); E.Szlechter, A propos du codę d’Ur-Nammu (Revue d’assyriologie et d’archeologie orientale 47, nr 1, s. 1 i nast.); A.Pohl,Das Gesetzbuch des Konigs Ur-Nammu von Ur (etwa 2060-2042), Orientalia 22, f. 3, s. 290 i nast.; V.Korośec, Raz-prave Slovenska akademija znanosti in umetnosti, II, c.1.1,12, n.6a; J.Klima, Zu den neuendeckten Gesetzfragmenten von Ur-Nammu (Archiv Orientalni XXI,2—3, s. 442 i nast.); J.Klima, Nejstarśi zśkonik sveta? (Nov^ Orient, VIII/8, s. 127 i nast.); J. Klima, Bibliographisches zum Keilschriftrecht II (The Journal of Juristic Papyrology, 7-8, s. 304 i nast.); S.N. Kramer, Ur-Nammu Law Codę z objaśnieniami filologicznymi A.Palkensteina (Orientalia 23, f.

1,s. 40 i nast.); M.San Nicoló, Rasegna di diritto cuneiforme

2

(Studia et Documenta Historiae et Iuris 20, s. 493); J.Klima,

Iura 5, s. 413 i nast.; S.N.Kramer, L’histoire commence a Sumer, s.

88 i nast. oraz Das Altertum, Bd. 2, Heft 3, s. 132-153.