CCF20111005016

Dalej brakuje ok. 37 wierszy tekstu, a potem, po kilku oderwanych słowach następują artykuły regulujące różne kwestie prawa małżeńskiego i spadkowego^⁷. Teksi ich jest często również uszkodzony, a treśó - niejasna.

Z art. 20 zachowało się jedynie kilka początkowych słów. Wskazują one, że przepis ten regulował jakąś kwestię spadkową.

Bównież bardzo uszkodzony jest tekst art. 21, ale z zachowanych słów można wywnioskować, że, podobnie jak art. 22 i 23, dotyczył on zapewne przywilejów przysługujących w dziedzinie prawa spadkowego córce będącej arcykapłanką, kapłanką zakonną lub hierodulą'®, a więc kwestii uregulowanych w § 178-184 K.H.

Między art. 23 i 24 K.L. znajduje się luka. Art. 24 K.L. prawdopodobnie nawiązujący do przepisu, który znajdował się na miejscu tej luki, reguluje prawa spadkowe dzieci z pierwszej żony tak samo, jak § 167 K.H.

Art. 25 K.L. dotyczy kwestii uprawnień spadkowych dzieci urodzonych przez niewolnicę wolnemu obywatelowi, mającemu dzieci urodzone przez małżonkę. Ta kwestia uregulowana jest tak samo jak w j 170—171 K.H.: wyzwolone dzieci konkubiny nie mają prawa do dziedziczenia po ojcu^.

Art. 26 K.L. dotyczy wypadku, gdy po śmierci pierwszej żony wdowiec mający dzieci pojął za żonę niewolnicę. Końcowa część tekstu tego artykułu jest uszkodzona, wskutek czego nie można nic pewnego powiedzieć o tym jak sprawa była uregulowana. Wydaje się że po śmierci prawnej małżonki dzieciom zrodzonym z niewolnicy mogło być przyznane prawo do dziedziczenia .

Zupełnie zrozumiała jest za to treść art. 2? K.L. Jeśli w wypadku bezpłodności żony mąż wziął na utrzymanie "nierządnicę z placu publicznego*" i ta urodziła mu dzieci, dziedziczą

Ln    .

Patrz J.Klima, Untersuchungen zum altbabyl. Erbrechtj F.R. Kraus, AOr XVI1/ 1, s. 406 i nast.j S. v. Bolla, AOr XVIII/3, s. 3 i nast.j E.Szlechter, RA LI, s. 183 i nast. oraz tamże jego hipoteza, s. 72, 190, 195-196.

^ł8J.Klima, Untersuchungen, s. 43 i nast.j A Van Praag, Droit matrimonial assyro-babylonien, s. 43 i nast.: E.Szlechter, RA LI, s. 193-194 i tamże jego hipoteza, s. 189-191.

^E.Szlechter, RIDA 1/1952, s. 130 i nast, oraz IV/1957, s.

86 i nast.j RA LI, s. 183-184.

⁵⁰P.Koschaker, Sav. Z. XII, Rom. Abt., s. 284j M. San Nicoló, Orientalia 19, s. 115j E.Szlechter, RA LI, s. 191-192. Zob. tamże jego hipotezę, s. 75-76, 187-188.

one spadek po ojcu. Matka ich ma prawo do alimentów, nie może jednak mieszkać pod jednym dachem z prawną małżonką.

Odkrycie w 1965 r. doskonale zachowanego tekstu art. 28 K.L. nie tylko pozwala właściwie zrozumieć jego treść, lecz również dostrzec uderzające podobieństwo § 148 K.H, do tego przepisu⁵¹. Art. 28 wyraźnie określa, co uniemożliwia pierwszej małżonce wypełnianie jej obowiązków pani domu. Wie jest tylko rzeczą jasną czy ślepota i paraliż traktowane są tutaj jako dwie odrębne choroby, ozy też jako skutki jakiejś jednej choroby. Paragraf 148 K.H. mówi o zapadnięciu pierwszej żony na chorobę zwaną potocznie lahbum której dotychczas nie udało się zidentyfikować⁵².

Być może, iż redaktorzy K.H. zastosowali tutaj dla oznaczenia choroby pierwszej żony jakiś termin ogólny .

Art. 29 K.L. reguluje, podobnie jak art. 25 Z.E. i § 161 K.H., kwestię zerwania zaręczyn przez niedoszłego teścia i oddania prze-zeń swej córki "towarzyszowi" (lub drużbie) niedoszłego zięcia. Różnica polega tutaj tylko na tym, że art. 29 K.L. przewiduje w tym wypadku zwrot daru zaręczynowego, podczas gdy zarówno art.

25 Z.E., jak i § 161 K.H. przewidują zwrot daru zaręczynowego lub wiana in duplum Należy też zaznaczyć, że art. 25 Z.E., w przeciwieństwie do art. 29 K,L. i § 161 K.H., nie zabrania zawarcia

małżeństwa między "towarzyszem" niedoszłego zięcia i byłą na-

55

rzeczoną tego ostatniego

Odkryty w 1965 r. prawie w całości zachowany tekst art. 30 K.L. pozwala pojąć dotychczas niejasny sens tego przepisu: młody małżonek, któremu (zapewne na podstawie skargi wniesionej przez żonę) sąd zabronił utrzymywania stosunków z dziewczyną z ulicy⁵⁶,

51

M.Civil, op.cit., s. 2. Tamże podany jest wariant lekcji tekstu; co do tej kwestii opinia J.Klimy (AOr XXXV/1967, s. 122, uw. 10) wydaje się słuszna. Zob. także A.Falkenstein, Die neusu-merischen Gerichtsurkunden II, s. 8-9, nr 6; Petschow, Sav. Z. LXXXV, Rom. Abt., s. 12-14.    _J

⁵²Zob. M.Civil, op.cit., s. 2 i uw. 12; J.Klima, op.cit., s.

122 i uw. 11; G.R. Driver i J.C.Miles, op.cit., I, s. 309-310; s. 227-228; Petschow, op.cit., s. 12.

⁵⁵Zob. J.Klima, op.cit. s. 122.

^5łA.?an Selms. op.cit., s. 65 i nast.; P.Koschaker, AOr XVIII/3, s. 254 i nast.; E.Szlechter, RA LI, s. 76, 186-187.

⁵⁵Por. E.Szlechter, Les lois d’Eśnunna, s, 45 oraz RA LI, s.

77, 188; G. Wilcke, Der Welt des Orients 4, s. 153-162.

⁵⁵J.Klima, op.cit., s. 122 i uw. 14,