CCF20111010019

dominować w świadomości społeczeństw i organizacji bezpieczeństwa. W ubiegłych dziesięcioleciach katastrofalne powodzie, katastrofa w Czarnobylu, groźba konfliktu jądrowego, a także wojny zajmowały pozycje „modnego”, dominującego zagrożenia.

Zmienność, nieprzewidywalność i zaskoczenie¹⁶⁶ stanowią podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa wynikające z natury świata, jego przyrody i z kolei życia społecznego, w których ciągły ruch¹⁶⁷, będący fundamentalnym atrybutem świata powoduje nieuchronne zmiany niemożliwe do „przewidzenia”.

Krótkość życia ludzkiego i brak pokoiy człowieka wobec ogromu Kosmosu rodzi lekceważenie tego atrybutu i zadufanie w trwałość, niezmienność określonego stanu bezpieczeństwa, a w konsekwencji brak przezorności i dbałości o nie. Lekceważenie tego atrybutu stanowiło i stanowi jedno z największych zagrożeń bezpieczeństwa narodów, w tym szczególnie narodu polskiego.

W odniesieniu do bezpieczeństwa Polski, wpływ warunków - atrybutów zmienności, nieprzewidywalności i zaskoczenia można sprowadzić dó trzech podstawowych tez.

Pierwsza to konieczność traktowania bezpieczeństwa narodowego jako dynamicznego procesu podlegającego nieustannym zmianom, w którym to procesie „poleganie na laurach”¹⁶⁸ osiągniętego w jakimś okresie stanu bezpieczeństwa prowadzi nieuchronnie do tragedii¹⁶⁹.

Druga to konieczność traktowania wszelkich hipotez, przepowiedni i proroctw oznajmujących status quo (np. „Polska jest bezpieczna, bo jest w sojuszu”, „Polsce nic nie zagraża”) lub odnoszących się do przyszłości (np. „Wojna na wielką skalę jest wykluczona”, „Polska ma zabezpieczoną przyszłość”) nie tylko za nieprawidłowe¹⁷⁰, nieodpowiedzialne, ale groźne dla bezpieczeństwa Polski, gdyż „rozbrajają” społeczeństwo od troski i wysiłku nad tworzeniem najważniejszej potrzeby i wartości, jakąjest bezpieczeństwo¹⁷¹. W kręgach

Por. „Zmienność sytuacji i niemożność przewidywania... reguiąjest zaskoczenie”, A. Beau-fre, op. cit., s. 230.

¹⁶⁷ Por. Słynne, symboliczne: panta rhei (wszystko płynie) Heraklita (520-460 p.n.e.).

¹¹⁵⁸ Por. Marsz. J. Piłsudski „Zwyciężyć i polec na laurach to kląska, być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo”.

^IM Por. I. Cing (Księga Przemian), „Kiedy ludzie są szczęśliwi i beztroscy, zapominają o śmiertelnym niebezpieczeństwie”.

¹⁷⁰    J. Nowak-Jeziorański „Pamiętajmy, że tak jak nieoczekiwanie odzyskaliśmy wolność i niepodległość, tak nieoczekiwanie możemy stanąć w obliczu nagłego, dziś nieoczekiwanego, niebezpieczeństwa”, Wprost nr 29 z 19.07.1998 r.

¹⁷¹    J. Nowak-Jeziorański „Nakazem na dziś pozostaje: nie rozbrajać się duchowo w przekonaniu, że żadne zagrożenie nigdy już nie powstanie. Być przygotowanym do mało dziś prawdopodobnego, ale zawsze możliwego najgorszego scenariusza i zachować gotowość do bronienia się własnymi silami, jeśli chcemy, by skutecznie bronili nas inni”, tamże.

badaczy zajmujących się prognostyką eksponuje (się) niemożność skutecznego prognozowania w stosunkach międzynarodowych, zgodnie ze starym indiańskim przysłowiem „przyszłość zna tylko Bóg, tylko prorok może ją przepowiedzieć, ale tylko głupiec zechce przewidzieć ^m.

Mądrzy przywódcy i mądrzy ludzie patrząi idąw przyszłość korzystając z... mądrości przeszłości (doświadczeń) ujmujących uniwersalne reguły, prawidłowości polityki i życia ludzkiego, sprawdzone przez wieki doświadczeń i mające zastosowanie w każdych warunkach. Przykłady takich sentencji: Konfucjusz (551—479 p.n.e.) — Opowiedz mi swoją przeszłość, a powiem ci o twojej przyszłości, W. Churchill (1874-1965) — Im dalej sięgasz wstecz, tym dalej widzisz w przyszłość. Warto dodać, że tak podziwiany i skuteczny pragmatyzm USA, który zapewnił bezprecedensowy rozwój tego kraju w ciągu dwóch wieków od kolonii brytyjskiej do supermocarstwa, opierał się na sentencji — w polityce nie ma właściwie miejsca na eksperymenty, że nie ma mowy o szczęściu na próbę^m; naszym jedynym przewodnikiem - musi być doświadczenie¹⁷⁴.

Trzecia teza, wypływająca ze zmienności, nieprzewidywalności i zaskoczenia dla bezpieczeństwa Polski to konieczność jego kreacji, tworzenia, a nie reagowania post factum na zaistniałe zagrożenia. Innymi słowy -jeśli przyszłości nie można przewidzieć, to należy ją... budować, tworzyć, ponieważ to, jaki będzie stan bezpieczeństwa Polski w przyszłości zależy od woli i działań ludzkich właśnie dzisiaj, zawczasu. Również za to, co zdarzy się w przyszłości jesteśmy odpowiedzialni dzisiaj¹⁷⁵.

Do takiego podejścia do przyszłości w sferze bezpieczeństwa przyzywa min. V. Havel: Właśnie teraz, gdy nie ma widocznych zagrożeń, trzeba myśleć o obronności — musimy wyraźnie wykazać gotowość podzielenia się odpowiedzialnością za pokój i obronę ludzkiej godności^l76. Z kolei czołowy strateg Zachodu A. Beaufre sformułował dyrektywę- odrzucamy biemąpostawę wobec wydarzeń wyrażającą się w niespokojnym pytaniu „ Co się stanie? ”, zastępując je pytaniem twórczym i męskim : Co powinniśmy czernić?

Tragedia 11 września 2001 r. zadała ostateczny cios tzw. strategii odwlekania, reagowania post factum na zaistniałe zagrożenia. Tę właśnie strategię odwlekania krytykował kilkanaście lat temu prof. Z. Brzeziński, który uważał, że zachodni politycy uprawiaj;) po/ńy/tę odbicia, czyli reagują na wydarzenia¹⁷⁷.

^1,2 Leksykon politologii, op. cit., s. 38.

¹⁷³    S. Filipowicz, O władzy grzechu i grzechach władzy, Warszawa 1992, s. 260.

¹⁷⁴    Tamże, s. 191.

¹⁷³ Por. K . Poppcr „Jesteśmy odpowiedzialni za to, co wydarzy się w przyszłości”.

¹⁷⁶    V. IIavcl, O obronie w czasach pokoju, Rzeczpospolita z 18.11.1986 r.

¹⁷⁷    Z. Brzeziński, Plan gry, op. cit., s. 4.

53