W podsumowaniu rozważań nad doświadczeniami historycznymi i tradycjami ich wpływ na tworzenie bezpieczeństwa narodowego można wyrazić następująco:
- tradycje obronne Polski (wojny, bitwy, powstania) stanowiąpodstawowy składnik wartości i tożsamości narodowej;
- zaniechanie powszechnej obrony narodowej doprowadziło nie tylko do bezbronności, a w konsekwencji do rozbiorów, ale również było głównym źródłem klęsk wojskowych powstań z powodu braku kadr dowódczych oraz braku powszechnego wyszkolenia wojskowego społeczeństwa;
- powstania narodowe były wielkimi, racjonalnymi dokonaniami patriotycznej części narodu dla odwrócenia skutków anarchii i odzyskania wolności;
- współczesna Polska w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego musi oprzeć się i wykorzystać wspaniałe doświadczenia potęgi Polski klasycznej, której bezpieczeństwo zapewniające rozkwit gospodarczy, kulturalny i naukowy opierało się na doskonale zorganizowanej powszechnej obronie narodowej;
- największe zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI w. stanowi odwrócenie się Polaków od troski o własne państwo, prowadzące do anarchii i bezbronności, czego doświadczyliśmy w XVII i XVIII w.;
- własne zdolności obronne, a nie tylko sojusze czy gwarancje innych państw, przede wszystkim muszą stanowić podstawę tworzenia skutecznego i trwałego bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI w.;
- powszechna służba wojskowa obywateli stanowiła i stanowi, obok kultury, najważniejszy czynnik narodowo- i państwowotwórczy, a zarazem główne i niezastąpione źródło tworzenia siły obronnej jako podstawy bezpieczeństwa narodowego;
- zawczasu przygotowana zdolność do prowadzenia działań nieregularnych w masowej skali (tradycyjne terminy: wojna podjazdowa, szarpana, urywcza) stanowiła i stanowi dla Polski podstawową i skuteczną formę walki zbrojnej w obronie Polski;
- tradycyjne pospolite ruszenie, którego współczesne formy organizacyjne to Armia Krajowa i obecnie obrona terytorialna, to właściwa i konieczna dla skutecznej obrony Polski forma powszechnej organizacji wojskowej, która wspólnie z elitarnymi wojskami operacyjnymi tworzy siłę obronną Polski.
Cywilizacje wyrąbuje się mhc.-eni, a nie czczymi mrzonkami i szczytnymi ideami
Przez cywilizację rozumiemy informacyjno-materialną strukturę rozwijaną przez człowieka, aby efektywnie działać: między sobą, z naturą oraz ze stwórcą świata, który dla jednych może być Stwórcą-Bogiem, a dla innych BigBan-giem. Struktura ta jest żywym interfejsem, różniącym ludzi od zwierząt. Misją cywilizacji jest poprawianie jakości ludzkiej egzystencji poprzez ograniczanie wrogości i zwiększanie przyjaźni do innych, co ciągle jest przedmiotem ostrych konfliktów, wojen i systemów ich zapobiegania, które z trudem sąpodejmo-wane od XIX w. (kongres wiedeński — 1814 r.), poprzez wiek XX (traktat wersalski — 1919 r.), powstanie ONZ (1945 r.) oraz Unii Europejskiej, rozszerzonej o Europę Centralną i Wschodnią.
Cywilizacja człowieka przebiega w trzech płaszczyznach (rys. I)1:
Stwórca lub Big Bang
Ludzkie
związki
Infra
Kultura
struktura
75
A. Targowski, A Grand Model of Civilization. Dialogue and Universalism, 2004, No. 9-10.