CCF20120108017

c/ w czasownikach niedokonanych typu Psećerać. „zarnikać.

For. ńp. przed końcówką zerową mianownika /biernika/ 1. pojedz rzeczowników męskich i żeńskich oraz dopełniacza i. mnogiej rzeczowników żeńskich i. ni jakichś

lgn- ; len, Ur- s lef, br#v- ; bref. *koź#u- s koźou, tprfrb- : torep, £ul#k- s Ejlgk    ^

A oto przykłady przyrostków, przed którymi zachodzi epentezas j -tft-a z gabfrl- s §abel-#k-a, bsterfei- « baterii-^k-a -ftk-o : faxad#-u- s vaxsdeu-#k-o„ gardzi- s parśoti--#k-o -flk- j bombffl- s bombel-&k. * źjftń- s gon-fe -Żn-i s xań#b- s ?:ańeb—n-i. .funkcji- ; funkcii~n°i -sk-i : ^ Angj^l jjL— ; angel-sk-i, Val#i- t valii-sk-i Kależy tu podkreślić, że nie we wszystkich morfemach epenteza zachodzi jednocześnie przed g i przed morfemami rdezerowymi, np.; Trubftl- 5 vrubel. yrubel-ftk ale pąsflm- ; pasm, pasem-te-o

K kśęstdy- z kśestf, kśestev-4k“-o Hzecz jasna, fakty takie jak powyższe znacznie komplikują opis.

Jeśl.i idzie o zasięg poszczególnych alternacji, to możemy stwierdzić, że największy ma wymiana £ s e.

§46. Oboczność £ 5 o występuje w trzech morfemach przed g,i niektórymi morfemami niezerowymi /por. "oś#u-, * koź#^„ ^koćffu-/-. a także w pozycji nie przed zerem ws * ź#ń- ; źon-frk

y~~    7-—-

§ 47. Alternacja £ s i. jest charakterystyczna przede wszystkim dla tych morfemów, w których wygłosie znajduje się i po spółgłosce /np. komedtfj- ; komedij-gk-a/. Ponadto występuje ona w paru czasownikach niedokonanych /wielokrotnych/ z asylabicznym rdzeniem, por.s. zamfa-noń—ć ; zamik-a-ć spotfrk-a-ć s spotik-a-ć

W innych formach P jest zastępowane przez _e„

“    w,-

§ 43. Po tym dosó pobieżnym, omówieniu epentez samogłoskowych należy

jeszcze postawić pytanie, jaki jest rodzaj ich uwarunkowania, tzn.

czy mają one charakter alternacji automatycznych, czy gramatycznych,

czy też w zależności od warunków - jednych i drugich.

W niektórych przykładach epentezę określimy jako automatyczną.

Z pewnymi zastrzeżeniami można ‘tu przytoczyć morfemy niesylebiesne takie jak e£n-, wffb-. br*£-, * p#s-„ cz.T*g#g~« Przed zerem musi tu nastąpić epenteza, gdyż w języku polskim w takiej pozycji są niemożliwe ciągi fonemów bez samogłosek /por. jednak niesylabiczne przy-imki vjjr»    w których epenteza samogłoski lub jej brak są uwa-

runkowane sąsiedztwem/. Oesli dany morfem jest sył a b i ć zny, to uwarunkowanie ©pentezy /fonologie zne bądź gramatyczne/ przed morfemsm zerowym będzie zależało od tego, czy możliwe jest w wygłosie dana grupa spółgłoskowa. Przykładem warunkowanie gramatycznego epentesy przed końcówką zerową mogą być formy takie jaks mid#u- s nddeu, Jiidśog- i Sideu

/poi*, grupę spółgłoskową au w wygłosie takich form jak -radu, iadu itp./.

Jeśli epenteza zachodzi przed innym morfemem niezerowym, wńwczes| ustalenie rodzaju uwarunkowanie epentesy będzie zależało od tego, czy możliwa jest w srodgłosie /lub nagłosie/ dana grupa społgłoskotw. Ep. v! przykładzie sftn-Hi-i s aen-a-i można mowie o alternacji automatycznej, gdyż w języku polskim niemożliwa jest w nagłosie grupa snn. Inaczej w przykładzie o&t¹ — gr—a—g s ode-gr—a—e.Epentese warunkują, tutaj niewątpliwi.© czynniki morfologiczne, skoro mamy grupę (igr* w formie oagyjyjBB.

Podobnie apotrok—a—c % gpetik—a-e. ale spotk—a—ć itd.

i

42

43