CCF20120401017

<p

ceniowi intelektualiści - Wolter i Kant - byli (jak powi dzielibyśmy dzisiaj) antysemitamiTKatit uważa! Zydl za „naród oszustów”) a Wolter w _Dic4ionnaM philosophiąuepisze o Żydach jako godnych pogard głównie dlatego - ktoś mógłby dodać - że wśród nil zaistniały warunki dla narodzin chrześcijaństwa. więc możliwe jest, że nawet najzagorzalsi óóróncy gojJ ności jednostki mogą żywić prymitywne przekonani| Możemy do nich dołączyć Jeffersona, który w swych N\ tes on Yirginia wyjaśnia, dlaczego „Murzyni” są, i z pe nością zawsze będą, gorsi od białych.

Założywszy nawet, że mało optymistyczna wizja prz; szłości miała wówczas swoje uzasadnienie, zwłaszcza g( spojrzymy na ówczesne niedoskonałości z dzisiejsza perspektywy, powody do wiary w postęp były mim« wszystko liczne. Od roku 1815 do 1853 w Europie nil dochodziło do większych wojen. Trwał amerykański eksf peryment demokratyczny. W Rosji oswobodzono chło pów pańszczyźnianych, zniesiono niewolnictwo w kolo« niach angielskich, niedługo później miało to nastąpi® również w Ameryce. Na nowo określano status kobietl wiara w czarownice zanikała, podobnie jak przerażając^ metody ich karania. Swoboda wyznaniowa w Anglij i Ameryce była faktem. Zaczęły się kształtować nasza współczesne poglądy na temat dzieci i ich edukacji. Jo-t hann Pestalozzi, wychowawca szwajcarski, poważnie podszedł do stworzonych przez Rousseau koncepcji dzieciństwa i zaczął wcielać je w życie. Jego uczeń, Friedb rich Froebel, który zainicjował edukację we wczesnych* latach życia, założył pierwsze przedszkole w 1837 roku\l f Inspirując się w rozsądnym stopniu koncepcją Rousseau^ uchwalono prawa chroniące dzieci, co było konieczno^ ścią,“którą ludziom takim jak my trudno jest sobie w pełni uświadomić. Na przykład: w roku 1761 Angielka Ann| Martin została oskarżona o wyłupienie oczu dzieciom,!

łP\

* kliuymi potem żebrała po całym kraju. Skazano ją je-nn dwa lata pobytu w więzieniu Newgate, a naj-MMWilnpodobniej nie skazano by jej w ogóle, gdyby były , In |c| własne dzieci. Jej przestępstwo polegało na uszko- ' iltHilu „własności” ińnychrJednak w roku 1814 wprowa- ^J 11 i tmi ustawodawstwo, które wysłałoby Martin za kratki im /Ulicznie dłuższy czas. Nowe prawo po raz pierwszy W IlUlorii Anglii przewidywało skierowanie do sądu upiiiwy o kradzież dziecka. Winno się tu też wspomnieć, h w XVIII wieku zaczęto zdawać sobie sprawę ze zna-i MMiIn idkrycia bakterii pr^ez Antoniego van Leeuwen-I u ic li u z roku 1676, co zaowocowało ulepszeniami kana-llliujl i gospodarki odpadami. Ponadto, przechodząc od ffMCzy przyziemnych do wzniosłych, wpływowe dzieło tmmanuela Kanta Krytyka praktycznego rozumu prezen-Inwnlo pogląd, że nasz rozum praktyczny jest źródłem lllllllcji etycznej. Nie musimy-odkrywać nowej moralno-ndt li zęba tylko powrócić do tejjktóra znajduje się w za-hliuu ręki. Kant sugerował, że nasz świat moralny jest Ml/s/.y, dostępniejszy i praktyczniejszy, niż się zwykle wytlujc.

Można napisać całą książkę - albo nawet kilka -n lym, jak i dlaczego wiara w postęp mogła być podtrzymywana, z różnych powodów, zarówno przez racjonali-mIów, jak i przez romantyków, zwłaszcza gdy Zachód wkroczył w XIX wiek. Racjonaliści znaleźliby dowody W oczywistych udoskonaleniach na gruncie nauki i technologii, wskazaliby na wzrastającą wolność polityczną I religijną, upadek monarchii, powstawanie republik Oruz „dowód”, który teoria Darwina zapewniła doktrynie postępu. Romantycy, mimo całego swego sceptycy-/mu, byliby zbudowani przykładami postępu moralnego, lnkimi jak zmierzch niewolnictwa, poprawa sytuacji kobiet, rozwój koncepcji dzieciństwa, oraz ponowną afir-mneją natury.

40

41