-radykalny humanizm (teoria konfliktu) -interpretatywizm
Inni teoretycy i badacze oświaty (np. Feinberg i Soltis) skłaniają się ku trzem modelom wyjaśniania rzeczywistości szkolnej mówiąc o: funkcjonalizmie, teorii konfliktu i interpretatywizmie
Odrębnym nurtem, który obok teorii socjologicznych czy stanowisk w naukach społecznych wydaje się regulować proces rozróżniania modeli szkoły w społeczeństwie, jest ekologia społeczna.
W podejściu ekologicznym eksponuje się harmonię, wewnętrzna wartość wszystkich elementów tworzących społeczna całość, równość, prymat potrzeb indywidualnych nad z góry założonym całościowym programem rozwoju i centralizacją kierowania. Ważna jest tez tolerancja dla odmienności potrzeb, promowanie niedominujących form uczenia się, zdobywania wiedzy i kontaktów interpersonalnych.
Naukowcy z kręgu strukturalnego funkcjonalizmu (np. Parson) uznawali, że szkoła stanowi podsystem społeczny, jeden z niezbędnych elementów, dzięki któremu w społeczeństwie utrzymywany jest ład, porządek, na który składa się określony układ ról społecznych i określających je norm kulturowych. Szkoła w procesie socjalizacji ma wdrażać do ich przestrzegania. W ten sposób podtrzymywany jest społeczny status ąuo, inaczej mówiąc, do szkoły chodzimy po to, by nauczyć się żyć w społeczeństwie. y-> -
i'- ■■ r. - / ‘ // /■■ /. ■> ■ /-
Czynniki które pośrednio mogą wpływać na obniżenie efektywności wychowania w szkole:
- brak spójności i pożądanych rezultatów w wychowaniu spowodowany bywa rozbieżnościami między systemem wartości
- próżnia aksjologiczna, która dotyka młodych ludzi w wyniku naśladowania wzorców życia lansowanych w mediach
- trudności identyfikacji wynikające z przebiegającego niejednokrotnie w sposób burzliwy procesu.dojrzewania
------
• OPIEKUŃCZA
Jej istotę należy rozumieć jako zapewnfenie dziecku w wieku szkolnym opieki ze strony nauczyciela na czas przebywania pozą^domem, jak również stworzenie szansy na właściwe, wartościowe spędzanie czasu pozalekcyjnego, w którym dziecko ’nie przebywa z rodzicami. Funkcja ta realizowana jest poprzez działalność świetlicy szkolnej, jak i różnych form zajęć: klubów sportowych czy kół zainteresowań. Funkcja ta ma charakter jawny i rzeczywisty.
• SELEKCYJNA
Realizowana jest poprzez ocenianie, zarówno o charakterze cząstkowym jak i końcowym oraz w drodze egzaminów, które począwszy od sprawdzianu kończącego gimnazjum, poprzez maturę i egzamin wstępny ńa wyższą uczelnie ma charakter zewnętrzny i anonimowy. Selekcja to jednak bardziej złożony proces, na który poza ocenami składa się też atmosfera klasy szkolnej, klimaf rywalizacji czy współpracy między uczniami, komunikaty i informacje zwrotne o postępach lub ich brak, jakie kierują do swych wychowanków nauczyciele. To oni właśnie, interpretując osiągnięcia i niepowodzenia uczniów, dokonują swoistego etykietowania ich samoświadomości, podgrzewając lub w drugim przypadku wychładzając aspiracje edukacyjne uczniów. Ma charakter ukryty, a także rzeczywisty
• EGALITARYZACJA
Inaczej wyrównywanie szans uczniów słabszych, o zdiągnozowanych wadach czy deficytach rozwojowych. Szkoła jako instytucja nauczająca i wychowująca zapewniła wszystkim dziecię optymalne warunki rozwoju, obejmując szczególną opieką te, które z różnych przyczyn: zdrowotnych, biopsychicznych czy środowiskowych nie radzą sobie z realizacją obowiązku szkolnego. Funkcja egalitaryzacji współcześnie najczęściej przybiera postać jrąjęć, ręedukacyjnych, przeznaczonych dla dzieci z deficytami rozwojowymi. Inną formą jej realizacji jest wprowadzenie powszechnego obowiązku uczęszczania do klasy „0", przygotowującej do podjęcia nauki w szkole podstawowej, jak również nauczanie indywidualne, któremu podlegają ażTeci chore, z przyczyn zdrowotnych nie mogące uczęszczać do szkoły z rówieśnikami, lub takie, dla których niewskazane jest odbywanie zajęć w grupie
Przez cechy szkoły rozumieć należy zarówno pewne istotne wyróżniki samej instytucji, jak i czynniki odnoszące się do określonej placówki.
WąK. Konarzewskiego do głównych cech szkoły zaliczyć można jej:
- prestiż (tzw. dobre szkoły i szkoły o niższym poziomie nauczania)
przez prestiż szkoły rozumieć należy szereg czynników, takich jak: ostrość kryteriów egzaminacyjnych, kwalifikacje kadry pedagogicznej, poziom nauczania, wyposażanie dydaktyczne szkoły oraz tradycja.
- położenie (miejska, wiejska)