Nji przezroczystej kalce (z zaznaczonym układem odniesienia x y) rysujemy zarys skarpy (rys. 12.5 - BC = 100 mm, CD = 300 mm).
Obciążamy trzonek ubijaka kładąc na niego kolejne ciężarki do momentu osunięcia się skarpy (pionowy ruch ubijaka jest ograniczony do długości 15 mm). Wiedząc ile wynosi masa ubijaka (12) i ciężarka (13) oraz znając masę ciężaru, przy której nastąpiło osunięcie skarpy określamy siłę krytyczną P (rys. 12.5), przy której został uruchomiony mechanizm poślizgu. Na przezroczystej kalce zaznaczamy (linią ciągłą) linię poślizgu ośrodka (rys. 12.5 - BA).
Zakładając, iż mechanizm zniszczenia skarpy polega na ruchu sztywnego bloku wzdłuż linii prostej (płaszczyzny, wychodzącej z tylnej krawędzi ubijaka) oraz korzystając z metody równowagi bloków i z metody energetycznej określamy siłę krytyczną P (równania (12.2) i (12.3)) dla kąta nachylenia linii poślizgu a i stałych materiałowych: <P> - 24°, y= 18,4 kN/m3, c =.......kN/m2 (wartość wyznaczona eks
perymentalnie) oraz wymiarów skarpy: szerokość skarpy = 320 mm, początek powierzchni poślizgu = 100 mm (rys. 12.5 - BC).
Korzystając z zależności (12.5) lub (12.10) dla danego mechanizmu poślizgu wyznaczamy analitycznie (lub numerycznie - wykres) kąt a = amjn, dla którego określana siła krytyczna jest minimalna P = Pm\n.
Wyniki obliczeń (amjn, ,Pmjn) porównujemy z rezultatami doświadczenia, rysując obliczony zarys linii poślizgu na tle linii poślizgu wyznaczonej eksperymentalnie oraz porównując teoretyczną i eksperymentalną siłę krytyczną (rys. 12.5).
Rozpatrzmy przykładowo zagadnienie naporu przesuwanej poziomo pionowej ściany w płaskim stanie odkształcenia (rys. 12.7) i załóżmy, iż zostanie uruchomiony mechanizm składający się z ruchu sztywnego bloku ACB wzdłuż linii (płaszczyzny) AB nachylonej pod kątem a.
Aby móc narysować hodograf, należy najpierw określić warunki na linii kontaktu pomiędzy ścianą a gruntem (linia AC). Zazwyczaj przyjmuje się, iż na linii tej materiał zachowuje się zgodnie z prawem Coulomba
|r„| = c* + cr„-tg^*, (12.11)
z tym, iż zarówno spójność, jak i kąt tarcia wewnętrznego są inne aniżeli dla ośrodka, w którym c ź c, cp* * tp. Wartości te należy określić doświadczalnie, pamiętając że tgę = ju, gdzie // jest współczynnikiem tarcia ośrodka o ścianę.
c) d)
Rys. 12.7. Prosty mechanizm kinematycznie dopuszczalny dla zagadnienia naporu ściany
a) prędkości na linii kontaktu ściana - grunt, b) hodograf, c) siły działające na klin ABC, d) wielobok sił
Na rysunku 12.7b przedstawiono hodograf dla tego zagadnienia. Z punktu O rysujemy wektor V3 odpowiadający prędkości przesuwu ściany. Ponieważ prędkość ośrodka V\ = 0, to V2 = V\2 i z punktu O rysujemy prostą o kierunku wektora Vi = V]2. Z końca wektora V3 rysujemy prostą o kierunku wektora V32 aż do przecięcia z prostą o kierunku wektora V2. Punkt ich przecięcia wyznacza końce wektorów V2 ~ V\2 i Z32.
6.1.1. Metoda równowagi bloków
W stanie granicznym na sztywny klin ABC (przyjmując szerokość skarpy równi) jednostce długości) działają następujące siły (rys. 12.7c):
a) siła oddziaływania ściany,
b) ciężar własny klina G (pole AABC-y ),
c) reakcja nieruchomej części ośrodka wzdłuż linii AC,
d) reakcja nieruchomej części ośrodka wzdłuż linii AB.
115