CCF20140127000

Chrześcijańska asceza, uciekając początkowo od tego świata w samotność, opanowała świat już spoza murów klasztornych, od strony Kościoła. Pozostawiała jednak doczesnemu życiu codziennemu jego naturalny, niefrasobliwy charakter. Teraz pojawiała się w centrum życia, zatrzaskiwała za sobą klasztorną furtę i stawiała sobie za cel przenikać swoją metodyką życie codzienne, przekształcać to życie tu, na ziemi, w życie racjonalne, ale nie dla celów tego świata. Nie dla n i e g o w ogóle. Nasze dalsze rozważania pokażą, z jakim skutkiem.

Rys. 8. Alegoryczna »ulotka«. W tle po lewej stronie: Chrystus niesie krzyż a Jego trzoda idzie za Nim. Po prawej wierni gromadzą się pod krzyżem. Na pierwszym planie papież siedzi na tronie na kosztownym, kamiennym budynku kościelnym. Kardynał i biskup wskazują na niego, ale chrześcijanie, ci biedni i ci bogaci, nie zwracają na niego uwagi. Podążają do chaty pokrytej słomą, gdzie w drzwiach stoi Chrystus. Z okna chaty woła ich Luter (drzeworyt z okresu Reformacji).

Mav W«W

otuch [capyi ioM nt*iu<^/f

a

//    pWĆćsfo-bttkO-

xl4>UVi/ A$$Q

III. ASCEZA A DUCH KAPITALIZMU

Aby przeanalizować związki pomiędzy podstawami religijnymi . ascetycznego protestantyzmu, a zasadami ekonomicznej codzienności, konieczne jest zajęcie się zwłaszcza tekstami teologicznymi, które powstały na podstawie doświadczeń duszpasterskich. Bowiem w czasach, kiedy tamten świat byl wszystkim, a od dopuszczenia do sakramentu wieczerzy zależała pozycja społeczna chrześcijanina, kuratela duchownego i dyscyplina kościelna oraz kazania wywierały wpływ, którego — jak wynika z tych wszystkich consilia, casus conscientiae itp. — człowiek współczesny nie jest sobie po prostu w stanie wyobrazić. Dochodzące do głosu w praktyce tsiły religijae.lbyły czynnikami kształtującymi w decydującej mi e rze""»char ak te r nar o d o wy «.

Dla celów tego rozdziału możemy, w przeciwieństwie do rozważań późniejszych, potraktować ascetyczny protestantyzm jako jedną całość. Ponieważ jednak wyrosły z kalwinizmu angielski purytanizm stworzył najbardziej konsekwentny fundament dla idei zawodu, w punkcie centralnym naszych rozważań postawimy jednego z jego przedstawicieli, .Richarda Baxtera. Wśród innych zajmujących się etyką protestancką autorów wyróżnia się on postawą wybitnie praktyczną i ironiczną, ale też i ogólnym uznaniem, jakinfcieszą się jego ciągle wznawiane i tłumaczone prace. Jako prezbiterianin i apologeta Synodu Westminsterskiego,