CCF20140127015 (2)

wów dziedzicznych magnatów. Pamiętam, że grandowie, jeśli nie byli blisko spokrewnieni, unikali _s się nawzajem. Spotykali się z okazji uroczystości państwowych i na wyścigach. Nieczęsto składali sobie wizyty. W zamku księcia można było znaleźć wszystkich: rekonwalescentów, ubogich krewnych, doradców, pochlebców,' żigolaków, szantażystów, tancerzy. Jednej rzeczy można było być pewnym: nigdy nie pojawiał się tam drugi książę.. Angielskie wyższe sfery tworzyły zespół plemion, z' których każde miało swojego wodza, starszyznę, wojowników i czarowników, każde miało swój własny dialekt i własne bóstwo, każdo było mocno ksenofobiczne.” ^xt

Nieformalne życie towarzyskie prowadzone przez profesorów naszych uniworsytotów i inne intelektualne biurokracje wydaje się podzielone w podobny sposób na' kliki i stronnictwa, tworzące mniejszo grupy dwornie i o, w których lokalni bohaterowie mogą bezpiecznie pielęgnować mit sd/ego rozumu, kompetencji i głębi.

Ogólnie więc biorąc, ci, którzy pomagają w organizowaniu zespołowego występu, różnią się między sobą stopniem posiadanej dramaturgicznej władzy, a poszczególne punkty programu różnią się od siebie zakresem władzy przypadającej różnym członkom zespołu.

Pojęcia dramatycznej pierwszoplanowości i reżyserii, jako dwóch różnych typów dominacji istnie-' jących w przedstawieniu, można mutatis mutandis przenieść na całą interakcję i pytać, jaki typ dominacji jest ważniejszy w danym zespole i który, wykonawca spośród ogółu członków obu zespołów przewodzi pod oboma względami.

Oczywiście, często, wykonawca lub zespół, który dominuje pod jednym względem, dominuje również

^M JS. Wflugh, An Opcn Latlor,, w; ,,Noblowno O bil ko”, wyd. Nancy Miflord, London 1958, s. 78.

pod drugim, ale z pewnością nie jest to reguła. Na przykład, podczas wystawienia ciała w domu pogrzebowym społeczna sceneria i ogół uczestników, włączając w to zarówno zespół bliskich zmarłego, jak i zespół przedsiębiorstwa pogrzebowego, są zorganizowane tak, by wyrażały uczucia obecnych do zmarłego i ich do niego przywiązanie; zmarły jest ośrodkiem spektaklu i, dramaturgicznie rzecz biorąc, jego pierwszoplanowym uczestnikiem. Ponieważ jednak klienci są pogrążeni w żalu, nie mają doświadczenia potrzebnego do kierowania przedstawieniem, gwiazda zaś przedstawienia gra rolę postaci pogrążonej w głębokim śnie, przedsiębiorca pogrzebowy sam kieruje spektaklem, chociaż może w obecności zmarłego usuwać się w cień lub zgolą przebywać w innym pomieszczeniu, przygotowując się do innego występu.

Podkreślić tu trzeba, że zarówno pierwszoplano-wońć cl rama tyczna, jak i reżyseria są terminami z zakresu dramaturgii i że wykonawcy, którzy korzystają z takiej dominacji, mogą nie posiadać innych typów władzy. Jest rzeczą powszechnie znaną, że wykonawcy, których przywódcza pozycja rzuca się w oczy, są często tylko figurantami wybranymi w drodze kompromisu albo w celu zneutralizowania kogoś lub przemyślnego ukrycia rzeczywistego ośrodka władzy za fasadą władzy widocznej na scenie. Również wtedy, kiedy niedoświadczony czy mianowany czasowo przywódca obejmuje formalną władzę nad doświadczonymi podwładnymi, często okazuje się, że osobę formalnie wyposażoną we władzę wynagradza się powierzeniem jej pierwszoplanowej roli, podczas gdy w istocie przedstawieniem kierują podwładni.³'¹ Tak więc mówiło się Często, że w brytyjskiej piechocie w czasie I wojny doświadczeni sierżanci pochodzący z klasy ro-

^M Zob, a. llloMirum, wo wnpftlpruoy z H, Doimy I M. CU«-zerem, Samotny tłum., Warszawa 1971, s. 363—367.