CCF20150118018

ziemia: Louise Dorathru llanln geb Kraus 1791-1867, Karl Nyhs, Der famillie Dussello, Apotlirkri h ‘1'hlrti, Anna IIolil geb. Deege, J. P. Hohl 1804-1867, Johana Kosnict.-ki 1810 1996, Martha Wylutzki 30 V 1891 -20X1 1891, d. Kónigl. Major a Vci inussungs Reuisor Carl Adolf Leutjo-hann, Adalbert Andre U salitik, (lefrcUcr Walter Scynde gest. 9 I 1919, Ottilie Tetzlaff geb. Tel- la/j, Frant.- Malatzki 1900-1970. Du ruhst in deiner Heimat, W. M. I). Im Graba isl Rum. Ci zapomniani umarli upominają się o siebie. Błagają

Wszyscy wszyscy wszyscy śpimy na wzgórzu

jak barwny motyl zamknięty w bursztynie spójrzcie na nas pod światło a ujrzycie przebogatą tęczę

(Droga na wzgórze)³⁷

Darski, spostrzegając zanikające ślady po autochtonach i rozpoznając w nich (na zasadzie domniemania) znane sobie wzruszenia, zawiedzione nadzieje, rany zadane przez historię, klęski, przełamuje w stosunku do nich nabytą niechęć, a w rezultacie oswaja mazursko-niemiecką obcość, wchłoniętą w okresie polskiego dzieciństwa. W swojej epitafijnej poezji prowadzi dialog ze zmarłymi, powołując ich do poetyckiego życia. Wspólnotę żywych i umarłych - wobec niejasności losów, obojętnego przemijania — podtrzymuje przeczucie „milczącej mądrości”

które wynika z nieczułej geometrii przedmiotów i słów ^{1 2}

Wojciech Marek Darski później już nie opisywał krainy mazurskiej, tak jak w Małej antologii. W kolejnych tomach: Święta naiwność obrazów (1992), Terra incognita. Nowe odkrycia geograficzne i inne wiersze (1993), rozszerza geografię swej liryki, choć są w nich wiersze ściśle mazurskie: Adresat nieznany, Krzyż św. Brunona, Giżycko - przyjazd 5.40. Krajobrazy tu rozpostarte mają posmak legendy:

Nie użyto ani jednego gwoździa aby przybić do morenowego wzgórza pamięć tamtej eucharystii. Skrwawione ciało w całości uczczono żelaznym symbolem.

Bowiem zakuto w motał były hordy mścicieli kiedy nad pogański Genezaret

przyniosły na plecach krzyż. Ten sam śnił się kowalowi z pruskiego miasteczka w 1910. Skłonił młot na chwałę męczennika lecz sercem władał Wotan. Sześć lat później żelazo go zdradziło. Miało być inaczej.

Gdy Izegup odłożył luk i kąpał w falach nowe imię wydawało się że odżył Eden. Drzewa pachniały miodem. Sieci chwytały dym z ogniska. Ciekawe kobiety przynosiły owoce.

Ale krzyż musiał być użyty. Dzisiaj broczy rdzą na kamienie. W dole z sykiem pełznie pociąg. Jezioro wypluwa martwe ryby.

(Krzyż św. Brunona)

Darski rozwinął poetykę, którą od początku cechował „synkretyzrn tradycji kulturowej”⁵⁹ (warto zwrócić uwagę na przywoływaną przekornie symbolikę biblijną). Charakterystyczne (niekiedy natrętne) obcojęzyczne wstawki, obrazowanie podróży przez wielki świat i swoboda skojarzeń nie są jałowym erudycyjnym i intelektualnym popisem, lecz symbolizacją pozbywania się ograniczeń kogoś z prowincji, kogoś wędrującego, podążającego ku szczęśliwszym krajom, ku temu, co wywołuje bliżej nieokreśloną nadzieję.

W strumieniu zaktywizowanej wyobraźni miejsca prowincjonalne oświeca blask, blichtr przywołań, skojarzeń z tymi częściami świata, które potocznie uchodzą za lepsze, piękniejsze, ciekawsze i są, wydawałoby się, godne zazdrości ze strony polskiego prowincjusza — jego kompleksy i aspiracje, obawa przed zapóźnieniem kulturalnym i cywilizacyjnym zostały pokazane w wierszach Darskiego. Poeta w rozmowie z Czesławem Miłoszem o strachu tym powiedział wprost: „działa lęk, że jednak jesteśmy tą Polską zabitą deskami, że zostaniemy na uboczu, że się nas pominie, że zostaniemy w ogonie przemian”⁶⁰.

Bohater utworów Darskiego przed poczuciem niższości broni się swoistym surrealizmem czy też surrealnymi asocjacjami, np. geograficznymi, tak więc dworzec kolejowy w Giżycku, ulica Tadeusza Kościuszki w Suwałkach przenikają się momentalnie z dalekimi krajami: Wenezuelą, obozem Indian Guaharibo. W wyobraźni miejsca i ludzie dążą do jedności i równorzędności.

1’oota osiąga najlepsze rezultaty artystyczne, gdy łączy odczute konkretnie, „niepoetycko” określone lokalizacje autobiografii ze światową

^1,11 Ihiltynowicz [nota], w: W. M. Darski, Terra incognita [okładka],

¹¹⁰ „Miinicle. być użyteczni’’. Z [...] Czesławem Miłoszem rozmawiają podczas Środkowo->uroin>i»hiugo l'’oruni Kultury na Wigrach W. M. Darski i R. Traba, „Borussia” 1994, nr li, h, 330-224.

77

1

   Tamże, s. 5.

2

   Tamże, s. 21 [fragm. wtorn/ii K/i/ńi/i/iios, który jest epilogiem cyklu].