CCI00026

że w soboty i niedziele. Kworum wynosi 40 posłów. Większość czasu obrad parlamentarnych pozostawiona jest do dyspozycji rządu, co pozwala mu na rozdzielenie spraw na poszczególne dni w sposób dla niego wygodny. Zgodnie z przyjętymi zwyczajami i konwenansami, jest też czas zarezerwowany dla opozycji JKMości, a tylko niewielka część obrad poświęcona jest wnioskom indywidualnych posłów.

Organizację i funkcjonowanie Izby Gmin w praktyce określają w dużej mierze z jednej strony pozycja jej przewodniczącego - spikera, z drugiej zaś -rola partii politycznych i wyłonionych przez nie funkcjonariuszy partyjnych: lidera i whipa.

Spiker Izby Gmin wybierany jest formalnie na pierwszej sesji nowo wybranego parlamentu, przed wygłoszeniem mowy tronowej. Jego wybór, zgodnie z tradycją, musi być zatwierdzony przez monarchę. W praktyce utarł się zwyczaj ronownego wyboru spikera, który piastuje tę godność tak długo, dopóki jej nie złoży. Rolę spikera, kształtującą i zmieniającą się w ciągu wieków¹³, dziś określa autorytet, jaki go otacza, i zakres uprawnień: zewnętrznych jako reprezentanta izby i wewnętrznych - przewodniczenie debatom i strzeżenie zasad postępowania izby. Spiker jest członkiem partii politycznej, nie jest jednakże niezbędne, aby był członkiem partii większości. Długi czas sprawowania funkcji, wybór ednomyślny, szacunek, jaki otacza tę instytucję, pozwala mu na niezależność i bezstronne wypełnianie swych obowiązków, a zwłaszcza na strzeżenie praw mniejszości i powagi parlamentu.

Do kompetencji spikera należą wszelkie sprawy związane z procedurą ob-rad izby, jego obowiązkiem jest przestrzeganie, aby debata była należycie prowadzona i w związku z tym ma prawo odmowy poddania pod rozstrzygnięcie izby wniosków i poprawek nieprawidłowych. Uchwały izby wyposażały spikera w pewną władzą dyskrecjonalną — z tego tytułu służą mu różne uprawnienia, które umożliwiają zapobieżenie obstrukcji, powtarzaniu się mówcy. Spiker rozstrzyga, czy projekt ustawy należy uznać za ustawę finansową (a więc uchwaloną z wyłączeniem Izby Lordów). Do spikera należy prawo decyzji, czy określony przypadek stanowi naruszenie przywilejów poselskich. Od jego decyzji w sprawach proceduralnych nie ma odwołania do Izby Gmin.

Decyzje spikera ogłaszane publicznie stanowią precedensy, którymi kierują się iego następcy i członkowie izby. Precedensy te są zbierane i z czasem mogą być formułowane jako zasady lub jako dawny zwyczaj.

2. Organizacja i tryb funkcjonowania Izby Gmin są ściśle i nierozerwalnie związane z istnieniem frakcji parlamentarnych. Wprawdzie ani ustawy, ani uchwały parlamentu nie zawierają wyraźnych określających warunków tworze-

¹³ Do roku 1959 przestrzegany był zwyczaj, iż nie wystawiało się kontrkandydata w okręgu, w którym kandydował spiker. Do dziś nie wystawiają swych kontrkandydatów obie główne partie. Pierwszy spiker wybrany został w r. 1377. Do połowy XVIII wieku w związku z przyjętą zasadą, ze Izba Gmin jest w parlamencie niema i uczestniczy w nim jedynie przez swego spikera, był on pośrednikiem pomiędzy monarchą a izbą, przedstawiając królowi opinię izby, izbie zaś opinię króla.

29