CCI00059 (2)

wyeksponować: w art. 6 § 2 postanowił bowiem, że płeć. rasa. narodowość, wyznanie ani pochodzenie nie mają wpływu na zdolność prawną. W kodeksie cywilnym takiego akcentu nie zamieszczono, uznano bowiem, że zasadę tę. w sposób nie budzący wątpliwości, zawiera zwięzłe sformułowanie art. 8, w myśl którego zdolność prawną ma każdy człowiek. Dziś, w dobie istnienia deklaracji praw człowieka, stało się to tym bardziej zbędne.

II. Zakres zdolności prawnej każdego człowieka nie zawsze jest identyczny; z wielu przyczyn zdolność prawna osoby fizycznej może podlegać pewnym ograniczeniom. Są to jednak wyjątki od zasady i jako takie muszą wynikać ze szczególnych przepisów. Do przyczyn ograniczeń zdolności prawnej osoby fizycznej należą:

1.    Zdolność do czynności prawnych. Problematyka ta zostanie omówiona w § 4. Tutaj należy ograniczyć się do stwierdzenia, że brak pełnej zdolności do czynności prawnych pociąga za sobą niezdolność do tego, aby być podmiotem niektórych praw i obowiązków; tak np. osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może być podmiotem władzy rodzicielskiej (art. 94 § I k.r. i op.). opiekunem (art. 148 § 1 k.r. i op.), kuratorem (art. 178 § 2 k.r. i op.), wykonawcą testamentu (art. 986 § 2 k.c.), nie może przysposobić dziecka (art. 114 § 3 k.r. i op.). Osoba taka pozostaje pod szczególną pieczą, która może przybierać postać władzy rodzicielskiej (art. 92 k.r. i op.), opieki (art. 145 § 1 k.r. i op. i art. 13 § 2 k.c.) lub kurateli (art. 16 § 2 k.c.)¹⁷.

2.    Wiek osoby fizycznej. Decydujące znaczenie dla pozycji prawnej osoby fizycznej ma osiągnięcie przez nią pełnoletności. Pełnoletnim jest ten. kto ukończył lat 18 (art. 10 § I k.c.). Wcześniejsze uzyskanie pcłnoletno-ści następuje przez zawarcie małżeństwa: wprawdzie związek małżeński mogą zawrzeć mężczyzna i kobieta, którzy ukończyli 18 lat, jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat 16 (art. 10 § I k.r. i op.), a więc małoletniej. Jeżeli dojdzie do zawarcia małżeństwa, kobieta małoletnia uzyskuje pełnoletność, której nic traci w razie unieważnienia małżeństwa (art. 10 § 2 k.c.).

¹⁷ Wymienione w tekście postacie pieczy prawnej uregulowane są obecnie w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, przy czym najbardziej szczegółowo kodeks ten reguluje władzę rodzicielską (art. 93—113): przepisy o opiece nad małoletnim odsyłają do przepisów o władzy rodzicielskiej (art. 155 § 2). regulując jedynie odchylenia od tych przepisów, przepisy o opiece nad ubezwłasnowolnionym całkowicie odsyłają już niemal do przepisów o opiece nad małoletnim (art. 175), wreszcie przepisy o kurateli do przepisów o opiece (art. 178 § 2). Z punktu widzenia doktrynalnego instytucja opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie, jak również instytucja kurateli nie należy do prawa rodzinnego, jednakże ze względu na przedstawione powiązania normatywne wydaje się z punktu widzenia prawidłowej dydaktyki bardziej celowe omówienie obu instytucji w wykładzie prawa rodzinnego: inaczej S. Szcr: Prawu rodzinne. Warszawa 1966. s. 317.

162