CCI00078 (2)

i 4 pr. o a.s.c. stan cywilny stwierdza się na podstawie aktów sporządzonych w księgach stanu cywilnego; akty te stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Tym postępowaniem jest opisane wyżej dochodzenie stanu cywilnego. Ponadto wpływ na stan cywilny ujawniony w aktach mogą mieć postanowienia: o unieważnieniu lub sprostowaniu aktu stanu cywilnego, o ustaleniu jego treści, o odtworzeniu i uzupełnieniu oraz o usunięciu z aktu określonych części wpisu, które nie mogą być zgodnie z prawem w nim zamieszczane. Orzeczenia te mogą być wydawane tylko przez sąd; zapadają one w postępowaniu nieprocesowym. Odmiennie, aniżeli opisane wyżej dochodzenie stanu cywilnego, ochrona tego stanu — realizowana w trybie przewidzianym w prawie o aktach stanu cywilnego — obejmuje także tzw. stan osobisty i tożsamość człowieka.

§ 7. STAN OSOBISTY

I.    Od stanu cywilnego należy odróżnić cechy człowieka o charakterze striclissime osobistym, takie jak wiek człowieka, jego płeć. stan zdrowia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego itp. Zespół tych cech. zwany stanem osobistym człowieka, podlega zasadniczo odmiennej regulacji prawnej. W świetle prawa materialnego znajduje to wyraz przede wszystkim w tym. że prawa stanu cywilnego mają charakter wzajemny (jeżeli dziecko ma prawo do ojcostwa określonego mężczyzny, to ten mężczyzna ma także prawo do tego, aby dziecko uchodziło za pochodzące od niego), natomiast prawa wynikające ze stanu osobistego — to prawa dotyczące tylko jednego określonego podmiotu. Jeszcze bardziej spektakularna jest różnica, gdy chodzi o tryb ochrony obydwu kategorii praw. Dochodzenie praw stanu cywilnego odbywa się. z zastrzeżeniem poczynionym w poprz. par. co do separacji, w postępowaniu odrębnym, właściwym — jak to k.p.c. określa — dla praw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego (art. 425 — 458 k.p.c.). Natomiast prawa wynikające ze stanu osobistego są chronione na zasadach ogólnych.

II.    Do szczególnie kontrowersyjnych należy problematyka prawna związana z płcią człowieka. Nie wszystko oczywiście jest sporne. Zgodnie przede wszystkim z powszechnie stosowaną praktyką płeć człowieka wpisuje się do aktu urodzenia na podstawie cech zewnętrznych; w razie wątpliwości decyduje ocena lekarza. Prawo nasze zna tylko płeć męską i żeńską, nie jest przeto dopuszczalne wypełnienie w akcie urodzenia odpowiedniej rubryki przez wpis innego oznaczenia płci (np. płeć nieokreślona). W wypadku obojnactwa decydują cechy przeważające⁵⁴.

^M Por. J. Litwin: Prawo o akiach sianu cywilnego — komentarz. Warszawa 1961. s. 336.

180