CCI20111204057

9.

•: i

Ogólne wiadomości o ztożadh kopalin użytecznych

u.

Pojęcie złoża kopaliny użytecznej

Od początków górnictwa górnik musiał dysponować wiedzą o złożach, z których wydobywał kopaliną przetwarzaną na surowce mineralne lub ich wyroby pochodne. Początkowo górnicy sami poszukiwali złoża, a następnie ustalano sposób wybierania kopaliny dostosowany do jego budowy geologicznej. Z czasem wyodrębniła się gałąź geologii zwana geologią.złóż, zajmująca się kompleksowo badaniem występowania i rozmieszczenia złóż w skorupie ziemskiej.

t rm

Współczesny górnik korzysta z wyników prac geologii złóż w postaci dokumentacji geologicznej złoża. Z dokumentacji takiej korzystają ekonomiści i geologowie, którzy wspólnie z góralikami podejmują decyzję o przystąpieniu do eksploatacji złoża. Nie każde wystąpienie w skorupie ziemskiej kopaliny użytecznej, nawet dobrej jakości, jest złożem o znaczeniu gospodarczym.

Złoże o znaczeniu gospodarczym jest to takie naturalne (powstałe w wyniku działania praw przyrody) nagromadzenie w skorupie ziemskiej minerałów lub skał użytecznych, którego eksploatacja przynosi korzyść gospodarczą.

Złoże o znaczeniu gospodarczym musi spełniać następujące warunki?

—    na minerał lub skałę użyteczną występującą w złożu w stanie naturalnym lub po przerobieniu na surowiec mineralny istnieje zapotrzebowanie, czyli ma ryneik zbytu,

—    cena zbytu gwarantuje pokrycie wszystkich kosztów związanych z wydobyciem, przeróbką i transportem kopaliny do odbiorcy orąz pewien zysk dla przedsiębiorstwa wydobywającego kopalinę lub państwa,

—    ilość kopaliny użytecznej w złożu, czyli zasoby, powinny być takie, aby gwarantowały pełne wykorzystanie (amortyzacją) zakładu górniczego i towarzyszących mu obiektów w czasie jej eksploatacji.

Podjęcie prawidłowej decyzji o przystąpieniu do eksploatacji _f. złoża jest trudne i musi być poprzedzone szczegółov/ymi badania-mi oraz skrupulatnym rachunkiem ekonomicznym. Trzeba również pamiętać o tym, że zmieniały się i zmieniają nadal poglądy!, ' na wartość złoża w zależności od stopnia rozwoju techniki craż^: ”, cywilizacji przemysłowej. Dawniej, kiedy nie znano zastosóvwąń»f|0:-y-ł. dla węgla czy też ropy naftowej, zasobne złoża tych surowców; energetycznych nie, były uważane za złoża kopalin użytecznych. '.!/' Obecnie cena zbytu surowców mineralnych, która zależy od podaży i popytu, również ulega nieraz znacznym wahaniom, co może w pewnych okresach decydować o wartości gospodarczej złoża.

Duże znaczenie dla wartości gospodarczej złóż kopalin użytecznych ma także potencjał górniczy kraju, na terenie którego złożę, się znajduje.    ;

Kopalina użyteczna, która tworzy złoże i dla której wydoby-wania powzięto decyzję o budowie zakładu górniczego, jest określana jako kopalina główna. Obecnie dość często się zdarza, że w otoczeniu złoża kopaliny głównej występuje zwykle mniej cenne złoże innej kopaliny użytecznej, nazywa się ją wówczas kopaliną towarzyszącą. Na przykład pokładom węgla w Górnośląskim- . Zagłębiu Węglowym towarzyszą pokłady bentonitów, łupków szli— . fierslcich lub skał sapropelowych. Czynna kopalnia węgla kamiennego w takim przypadku stwarza możliwość stosunkowo taniego-wyeksploatowania i^! tych kopalin towarzyszących. Pozostałe skały, -które towarzyszą złożom kopalin użytecznych i nie przedstawiają : obecnie wartości użytecznej, nazywa się skalami płonnymi lub. odpadowymi.

9.2.    Podział złóż kopalin użytecznych

Złoża kopalin użytecznych dzieli się różnie w zależności od!:/: celu, do jakiego podział ma służyć.

Wyróżnia się następujące klasyfikacje złóż:

—    według użyteczności,

—    ze względu na genezę,

—    ze względu na kształt.

Ze względu na użyteczność istotny jest podział według rodzą- ■ ju kopaliny lub produkowanego z niej surowca mineralnego oraz możliwości zagospodarowania złoża.

Wyróżnia się tu pięć zasadniczych grup złóż kopalin użytecz- . nych, jak złoża:

—    surowców, energetycznych (węgle, ropa naftowa itp.),

—    surowcÓw.metalićźrtych (rudy żelaza, miedzi itp.),    '■ ^y

—    surowców chemicznych (sole, fosforyty, siarka itp.), /

Y nArnłr»H»rrł