chalmers0062

64 Idea falsyfikacji

Zanim przejdziemy do kolejnych problemów, musimy sobie wyjaśnić, co falsyfikacjonista ma na myśli przez słowo „falsyfikowal-ność”.

Poniżej mamy przykłady prostych zdań, które są falsyfikowalne:

a.    Deszcz nigdy nie pada w środy.

b.    Wszystkie substancje rozszerzają się pod wpływem temperatury.

c.    Ciężkie przedmioty, takie jak cegła, jeżeli zostaną upuszczone w pobliżu powierzchni Ziemi, spadają swobodnie w kierunku jej powierzchni, o ile nic nie staje na ich drodze.

d.    Jeżeli promień światła pada na płaskie lustro, kąt padania jest równy kątowi odbicia.

Zdanie (a) jest falsyfikowalne, ponieważ można je obalić zaobserwowawszy padający deszcz w którąś ze śród. Zdanie (b) jest falsyfikowalne, ponieważ można je obalić za pomocą zdania obserwacyjnego, zgodnie z którym pewna substancja nie rozszerza się pod wpływem temperatury w określonym czasie t. Zdanie to można sfalsyfikować badając zachowanie wody o temperaturze bliskiej punktu zamarzania. A więc zdania (a) i (b) są falsyfikowalne i fałszywe. Zdania (c) i (d), o ile mi wiadomo, mogą być prawdziwe. Niemniej jednak są one falsyfikowalne w sensie, który ma na myśli falsyfikacjonista. Jest rzeczą logicznie możliwą, że kolejna cegła, która zostanie upuszczona, „spadnie” ku górze. Nie ma logicznej sprzeczności w zdaniu, że „Cegła uniosła się w górę po jej upuszczeniu”, choć mogą nie istnieć zdania obserwacyjne na poparcie tego twierdzenia. Zdanie (d) jest falsyfikowalne, ponieważ promień światła padający na płaskie lustro pod pewnym kątem, mógłby zostać odbity pod kątem prostym w stosunku do płaszczyzny lustra. Nigdy się to nie zdarzy, jeżeli prawo odbicia jest prawdziwe, ale nie byłoby żadnej sprzeczności logicznej, gdyby tak się stało. Zdania (c) i (d) są falsyfikowalne, nawet jeżeli mogą okazać się prawdziwe.

Hipoteza jest falsyfikowalna, jeżeli istnieje logicznie możliwe zdanie lub zdania obserwacyjne, które są z nią niezgodne, to znaczy takie, które jeżeli okazałyby się prawdziwe, to mogłyby sfalsyfikować hipotezę.

Oto przykłady zdań, które nie spełniają tego wymogu, tj. które nie są falsyfikowalne: