Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (92)

130

Do odnowień i zalesień używa się zasadniczo dwuletnich sadzonek. Do sadzenia nadają się najbardziej brzózki wysokości 25-50 cm. W korzystnych warunkach osiągają ją już w pierwszym roku. Bardziej wyrośnięte okazy bywają silnie uszkadzane przy wyjmowaniu, z powodu rozwlekłego systemu korzeniowego. Wskazuje to na potrzebę szczególnej ostrożności przy pozyskiwaniu materiału sadzeniowego z nalotu. Gleba, w przypadku siedlisk borowych, gdzie wykonano zrąb, przygotowywana jest w bruzdy, a przy przesadzanych samo-siewkach, gdy taka konieczność istnieje, w talerze. Sadzonki młodsze sadzimy w szparę, starsze z rozwiniętym systemem korzeniowym w jamkę lub dołki (pod łopatę), stosując więźbę 1,3 x 1,3 m do 1,6 x 1,6 m. Dobre przygotowanie gleby zapobiega potrzebie późniejszej ochrony przed chwastami.

Sadzić należy jesienią (po opadnięciu liści) lub wczesną wiosną, podobnie jak modrzew, przed ruszeniem soków (Tyszkiewicz, Obmiński 1963).

Na siedliskach boru suchego i boru świeżego brzoza brodawkowata jest najczęstszym gatunkiem liściastym, pełniącym rolę domieszki pomocniczej, bio-cenotycznej o udziale 5-10%. W tych warunkach brzozę wprowadza się na zrębie zupełnym równocześnie z sosną, w jednostkowej lub grupowej formie zmieszania.

Tyszkiewicz zaleca, aby na wymienionych siedliskach wysadzać 600-700 sadzonek na ha w skupieniach po kilka sztuk lub 60-100 sztuk po jednym okazie.

Brzoza jest także wykorzystywana do wysadzania w formie pasów przy drogach i liniach podziału powierzchniowego oraz wewnątrz upraw sosnowych. Wskazane jest, aby pasy te tworzyły siatkę co 100-200 m. Stosuje się tu więźbę 1,5 x 1,5 m lub jeszcze luźniejszą, celem stworzenia warunków umożliwiających bujny wzrost.

Na siedliskach lasowych należy wprowadzać lub popierać brzozę jako domieszkę szybko rosnącą o charakterze przejściowym. W takich sytuacjach brzozę należy utrzymywać w jednostkowej formie zmieszania lub w małych grupach tak, aby po ich usunięciu nie powstały trwałe przerwy i luki w zwarciu drzewostanu.

Brzoza brodawkowata jako przedplon

Brzoza brodawkowata ze względu na skromne wymagania siedliskowe (pod tym względem tylko nieznacznie ustępuje sośnie zwyczajnej), jest typowym gatunkiem pionierskim. Pojawia się na terenach niezalesionych, a także zdewastowanych, tworząc stadia regeneracyjne (zbiorowiska przedplonowe), torujące drogę innym gatunkom. Stwierdzono m.in., że sosna osiąga głębsze poziomy profilu glebowego, wnikając w miejsca po obumarłych korzeniach brzozy (Rach-teenko 1952).

Badania intensywności transpiracji, pojemności wodnej, siły ssącej igieł oraz ciśnienia osmotycznego soku komórkowego u sosny rosnącej w uprawach jedno-gatunkowych i z brzozą wykazały, że domieszka brzozy zwiększa intensywność wymiany wody w tkankach sosny. Sprzyja to zwiększaniu aktywność* biologicznej, energiczniejszemu przemieszczaniu substancji pokarmowych i zaktywizowaniu podstawowych procesów fizjologicznych (Popova, Popov 1981).

Właściwości ekologiczne pozwalają na jej stosowanie jako drzewa przed-plonowego dla: buka, jodły, świerka i innych gatunków. Odporność na susze pozwala na wykorzystanie brzozy brodawkowatej do zalesienia zdegradowanych terenów i gleb piaszczystych. Na zrębach, gdzie uprzątnięto drzewostan sosnowy opanowany przez hubę korzeniową, w ramach przebudowy można zakładać plantacje brzozy (Bemadzki, Kowalski 1983).

Do plantacyjnej uprawy zaleca się oba gatunki brzóz pochodzące z Puszczy Augustowskiej i Białowieskiej. Brzozę brodawkowatą można wprowadzać na siedliskach: BMśw, BMw, LMśw, LMw i Lśw, a brzozę omszoną na siedliskach BMw i Lw w więźbie 4 x 5 m (Zasady hodowli lasu 1988).