Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (27)

Świerk, mimo że początkowo do około 35 roku ustępuje sośnie i modrzewiowi pod względem zasobności, w wieku 100 lat znacznie oba gatunki przewyższa.

Możliwości produkcyjne świerka w wieku 100 lat (według Schwappacha) przedstawia poniższe zestawienie (Szymkiewicz 1971):

Bonitacja	Wysokość	Liczba drzew w drzewostanie głównym	Miąższość grubizny drzewostanu głównego	Sumaryczna produkcja grubizny i drobnicy	Bieżący przyrost roczny grubizny
	(m)	szt./ha	m³/ha	(m³/ha)	(m³/ha)
I	33,3	396	734	1596	12,8
111	25,0	638	480	1019	8,9
V	17,2	1144	245	578	5,2

W Polsce bardzo wysoką zasobnością odznacza się świerk istebniański, który w wieku 113 lat osiągnął 1042 m³/ha (Rieger 1968).

Badania Żybury (1990) wykazały, że największa przeciętna zasobność litych świerczyn IV klasy wieku na terenach nizinnych waha się od 238 m³/ha (Bśw) do 402 m³/ha (LMśw). Na terenach wyżynnych przeciętna zasobność wynosi 375 m³/ha (od 348 m³/ha w BMwyż do 396 m³/ha w Lwyż). W górach zasobność drzewostanów świerkowych osiąga wartości od 247 m³/ha (BMG) do 435 m³/ha (LMG) (por. też tab. 2).

Przeprowadzona przez Żyburę (1990) analiza niektórych cech drzewostanów świerkowych w naturalnym zasięgu i poza jego granicami wykazała, że w miarę oddalania się w kierunku zachodnim od północno-wschodniego zasięgu drzewostanów, stwierdza się lepszy wzrost. Potwierdza to słuszność rozszerzenia uprawy świerka na obszar poza granicami naturalnego zasięgu tego gatunku, zwłaszcza na teren Krain Bałtyckiej i Wielkopolsko-Pomorskiej. Domieszka świerka w drzewostanach na żyźniejszych siedliskach wpływa na zwiększenie zasobności drzewostanów (Zybura 1990).

W wysokich położeniach górskich — mimo wolniejszego wzrostu w młodości — osiąga on w wieku 150 lat maksymalnie 40 m wysokości oraz 1287 m³/ha zasobności. W położeniach subalpejskich i w górskich lasach wielogatunkowych dożywa wieku 200-400 (600) lat (Mayer 1977). W Tatrach pojedyncze okazy liczą 500 lat (Myczkowski i in. 1975).

4. Odnawianie

Świerk odnawia się bardzo dobrze zarówno samosiewem bocznym, jak i górnym. Szczególnie udane odnowienie drzewostanów świerkowych uzyskuje się przy zastosowaniu rębni brzegowo-oslonowej Ch. Wagnera. W drzewostanach mieszanych świerkowych, z udziałem m in. jodły i buka, bardzo dobre rezultaty daje rębnia bawarska kombinowana (ryc. 8) (rębnia stopniowa gniazdowo-smu-gowa Illb), a w reglu górnym rębnia ciągła (Puchalski 1972, Zasady hodowli lasu 1988, Jaworski 1990). W Polsce dla odnowienia samosiewnego często stosowana jest rębnia częściowa smugowa.

Oznoczamo

---^ Kierunek zrywki

o 50 ioo no*

E88SS3 (-J

Granica transportowa

Worstwico

Starodrzew

Powierzchnia odnowiona

Biologicznie zabezpieczone

Biologicznie niezabezpieczone Kierunek odnowiania

Ryc. 8. Odnawianie drzewostanu jodlowo-(bukowo)-świerkowego rębnią stopniową gniazdo-wo-smugową (bawarską kombinowaną). Drogi stokowe udostępniające drzewostan pozwoliły na podzielenie go na trzy strefy (I, II, III). Cięciami częściowymi na gniazdach uzyskano odnowienie jodły (lub buka). Gniazda te zależnie od potrzeb można poszerzać lub nie. Następnie cięciami smugowymi (zasadniczo częściowymi) uzyskuje się samosiew świerka. W odnawianym drzewostanie strefa, na której rozmieszczono gniazda, nie przekracza 70-80 m szerokości, mierząc od brzegu drzewostanu (według H. Mayera 1977)

Odnawianie świerka rębnią częściową smugową Tendencja świerka do wykształcenia płytkiego systemu korzeniowego — w określonych warunkach siedliskowych — wymaga uodpornienia drzewostanów