Chemia15

Wioli! Ilimków

i o i m 11111

/ kwasami i zasadami.

Więks/osć I lenków nieiuolulii ciigiijc //.;is;ul;mii mwiiu I w • u /. ji so Ic, nu pi /yklad:

Ca(OI I), + C0₂ —. CaC0₃ + H₂Q 2 NaOH + SQ₃ — Na₂S0₄ + H₂0

Zdolność do reakcji z kwasami i zasadami pozwala podzielić tlenki na 4 następujące kategorie: kwasowe, zasadowe, amfoteryczne i obojętne.

	Tlenki kwasowe	Tlenki zasadowe	Tlenki amfoteryczne	Tlenki obojętne
Charakterystyka tlenków	Reagują z zasadami, nie reagują z kwasami.	Reagują z kwasami, nie reagują z zasadami.	Reagują z mocnymi kwasami i mocnymi zasadami.	Nie reagują ani z kwasami, ani z zasadami.
Typowe reakcje z kwasami i zasadami	Często w reakcji z wodą tworzą kwasy, np.: SO3 + HgO —► — h2so4! choć niekoniecznie - np. Si02 (główny składnik piasku) nie reaguje z wodą.	Często w reakcji z wodą tworzą wodorotlenki, np.: Na20 + H20 —* —- 2 NaOH, choć niekoniecznie -np. FeO (składnik rdzy) nie reaguje z wodą.	Reagują z mocnym kwasem, np.: Cr203 + 6 HCI —* — 2 CrCI3 + + 3 H20; reagują z mocną zasadą, np.: Cr203 + + 2 NaOH — —* 2 NaCr02 + + H20.	Nie reagują.
Przykłady	Większość tlenków niemetali (S02l so3, co2, Si02, N205, P4O10)	Większość tlenków metali (Na20, K20, MgO, CaO, BaO, FeO)	Nieliczne tlenki metali lub półme-tali (Al203, ZnO, As203)	Niewiele tlenków (NO, CO)

Tab. 1.8. Podział tlenków

Do opisu charakteru tlenku często używamy takich określeń, jak: tlenek kwasowy, bezwodnik kwasowy i tlenek kwasotwórczy, traktując te określenia jako synonimiczne. Nie są to jednak synonimy i każdy z tych terminów znaczy coś innego, ehoć w niektórych przypadkach do opisu właściwości tlenku pasują wszystkie określenia. Właściwości te określamy, opierając się na zdolności danego tlenku do reagowania z wodą i roztworami zasad i kwasów.

Tlenek kwasowy to taki tlenek, który w warunkach normalnych reaguje z roztworami zasad z wytworzeniem soli i wody - na przykład N₂0₅ i N₂0₃, S0₂ i SO_:„ C0₂ oraz Si0₂. Ilustrują to odpowiednie reakcje powstawania soli:

N₂0₃ + Ca(OH)₂ — 2 Ca(N0₂)₂ + H₂0 S0₃ + 2 KOH —* K₂S0₄ + H₂Q Si0₂ + 2 KOH —* K₂Si<?7+ H₂0

Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie z opisanych wyżej reakcji zachodzą równie łatwo. Ditlenek krzemu jest, jak wiemy, związkiem bardzo słabo rozpuszczalnym w wodzie i aby przcprowail/u go w < d Ir/.eba

baul/o dlllgo ogl zew .u iiih -..,111111' icakeyjną /. kolei N .( ) In nni.imI wyjątkowo nici rwały, in/l lada su już. w Icmpeialmze (l"(zatem w k in perat tirze pokojowi | pozostają po niewielkie ilośei.

Heńkami kwasowymi jesl przeważająca większość Ilenków niemelali, większość tlenków polmelali i niektóre wyższe tlenki metali, na przykład Mn,()₇ i (Y0₃.

Tlenek kwasotwórczy-w reakcji z wodą tworzy kwas. Ilustrują to reakcji' otrzymywania kwasów (podwójna strzałka oznacza odwracalnośe reakcji):

N,()_t + I 1,0 :=t 2 HNO, - kwas nietrwały, istnieje tylko w postaci

roztworu wodnego

N .(), + 11,0 —>■ 2 HN0₃ - kwas trwały

SO, + 11,0 zz: H₂S0₃- kwas nietrwały, istnieje tylko w postaci roztworu wodnego

S( )_t + 11,0 —► H₂S0₄ - kwas trwały

Natomiast SiO, nic reaguje z wodą w normalnych warunkach, a więc będąc tlenkiem kwasowym, nie jest tlenkiem kwasotwórczym.

Proco:, odwoili iionl na/ywaitiy dohydrnliio

Bezwodnik kwasowy jest produktem odwodnienia („bezwodnik” = bez wody) kwasu, czyli jego dehydratacji. Reakcja taka zachodzi w przypadku niektórych kwasów podczas ogrzewania, w niektórych podczas działania silnych czynników odwadniających (stężony kwas siarkowy(VI), P₄O_m i in ne). Przykładowe reakcje dehydratacji to:

11.(’<), —* 11,0 + CO_: - rozkład następuje już w temp. pokojowej ? I INC), —► N,0_?; + H₂0 - odwodnienie pod wpływem stężonego 11 ,S(),

Do najbardziej typowych właściwości tlenków metali należy nalo miast ich zdolność do reagowania z kwasami. Tlenki, które ulegają lej reakcji w roztworze wodnym, określamy jako zasadowe.

K₂0 + 2 HC1 — 2 KC1 + H₂0

Ca O + 2 HNO, — Ca(N0₃)₂ + H₂0

Fe₂0₃ + 3 H₂S0₄ — Fc₂(S0₄)₃ + 3 H₂0

Tlenki zasadowe mogą także reagować z tlenkami kwasowymi, również tworząc sole:

Na₂0 + N₂0₃ — 2 NaNO,

MgO + N₂0₅ — Mg(N0₃)₂

C zęść tlenków zasadowych jest zasadotwórcza - w reakcji z wodą Iwo rzą wodorotlenki, na przykład:

ICO + H₂0 —> 2 KOH

BaO + H,0 —- Ba(OH),

Isinieje grupa (lenków ainfolcrycztiych, które nie reagują z wodą, nalomiasl mogą o agow.u z mocnymi kwasami i mocnymi zasadami,