CCF20130102083

Pozostałe dwa zezwoje fazy U1—U2 mogą być wykonane w dwojaki sposób. Mogą koncentrycznie obejmować poprzednie zezwoje i wówczas ich po-skoki wynoszą y₃ = 9 i y₄ = 11 lub też mogą być wykonane, jak to pokazano na rys. 148, o takim samym poskoku zezwojów, jak poprzednie: y_t = 5 i y₂ — 7. Uzyskujemy wtedy uzwojenie z grupami dzielonymi, każda strefa zostaje podzielona na dwie grupy, całe uzwojenie zaś składa się z czterech grup (przy 2p = 2). Ostatni sposób jest korzystniejszy, gdyż uzyskuje się dwukrotne zmniejszenie liczby zezwojów o różnych rozmiarach oraz zmniejszenie średniej długości i wysięgu czół uzwojenia, a więc zmniejszenie zużycia miedzi.

Zezwoje fazy Z1—Z2 są identycznie rozmieszczone w odpowiednich żłobkach należących do tej fazy i mają takie same poskoki zezwoju, jak zezwoje fazy Ul—U2. Zwykle zezwoje obu faz mają jednakowe wymiary i są nawijane na tych samych wzornikach, natomiast mogą się różnić przekrojem przewodu oraz liczbą zwojów w jednym zezwoju.

Ostatnią czynnością zwojenia jest połączenie grup w fazach oraz wyprowadzenie końców faz do tabliczki zaciskowej. Sposób łączenia grup jest taki sam, jak w przypadku uzwojeń trójfazowych — nie wymaga więc ponownego szczegółowego opisu.

W celu sprawdzenia prawidłowości połączenia przyjmuje się na schemacie uzwojenia dowolny kierunek chwilowej wartości prądu w danej fazie i oznacza się kierunki prądów płynących w bokach zezwojów (rys. 148). Przy prawidłowym połączeniu kierunki prądów w bokach jednej. strefy fazowej muszą być zgodne, w sąsiednich strefach zaś tej samej fazy — przeciwne. Jeżeli narysujemy kierunki prądów płynących w zezwojach obu faz, to strzałki pokażą nam liczbę biegunów, wytwarzaną przez uzwojenie na obwodzie stojana.

Niesymetryczne uzwojenia dwufazowe. Nazwa — uzwojenie niesymetryczne — pochodzi stąd, że obydwie fazy są niejednakowo rozmieszczone na obwodzie stojana, mają różne liczby zezwojów i zajmują różne liczby żłobków. Aby zapewnić lepsze wykorzystanie rdzenia silnika, faza główna zwykle zajmuje 2/3 ogólnej liczby żłobków stojana, a faza rozruchowa — tylko 1/3 tej liczby. W związku z tym liczba żłobków na biegun i fazę q przybiera dwie różne wartości. Liczba q_r dla fazy głównej jest zwykle 2 razy większa od liczby q₂ dla fazy rozruchowej.

Wzajemne położenie obu faz na obwodzie stojana jest takie samo, jak w symetrycznych uzwojeniach dwufazowych. A więc są one przesunięte względem siebie o pół podziałki biegunowej, tj. o 90 stopni elektrycznych.

Niesymetryczne uzwojenia dwufazowe są zwykle wykonywane jako jednowarstwowe koncentryczne. Uzwojenia te można podzielić na: uzwojenia zwykłe oraz uzwojenia sinusoidalne.

Do uzwojeń zwykłych zalicza się uzwojenia, w których każdy żłobek stojana zawiera tylko bok zezwoju jednej fazy. Wszystkie zezwoje wchodzące w skład jednej fazy mają taką samą liczbę zwojów i zapełniają całkowicie żłobki. Natomiast przekrój przewodu, liczba zezwojów w grupie oraz liczba zwojów w zezwojach należących do różnych faz są zwykle różne.

W uzwojeniu sinusoidalnym tylko pewna liczba żłobków jest całkowicie wypełniona wyłącznie przez fazę główną lub rozruchową, pozostałe zaś żłobki zawierają po dwa boki, jeden — fazy głównej i jeden — fazy rozruchowej. Poszczególne zezwoje tej samej fazy mają różne liczby zwojów tak dobrane, ażeby w szczelinie powietrznej otrzymać rozkład pola magnetycznego, wytworzonego przez uzwojenie, możliwie zbliżony do przebiegu sinusoidalnego.

1. 6. Opis schematów uzwojeń

W atlasie podano dla poszczególnych liczb żłobków schematy różnego rodzaju uzwojeń, o różnej liczbie biegunów od 2p = 2 do 2p = 10.

Wszystkie schematy są narysowane w postaci tzw. rozwiniętej; jest to obraz uzwojenia, jaki by się zobaczyło po rozcięciu uzwojonego stojana lub wirnika i po rozwinięciu go na płaszczyźnie.

Uzwojenia składają się z zezwojów, które na schematach są rysowane jedną linią; zezwoje położone obok siebie i połączone ze sobą tworzą grupy. Pod uzwojeniami są narysowane połączenia grup wchodzących w skład poszczególnych faz. Wszystkie schematy są wykonane z szeregowym połączeniem grup, natomiast w wielu przypadkach pod rysunkiem schematu pokazano sposób łączenia obwodów równoległych.

W celu odróżnienia zezwojów i łączeń, wchodzących w skład poszczególnych faz, użyto trzech różnych grubości linii. W uzwojeniach dwuwarstwowych zastosowano linię przerywaną dla odróżnienia boków położonych w dolnej warstwie. Początki uzwojeń poszczególnych faz uzwojenia trójfazowego oznaczono Ul, VI, Wl, końce zaś U2, V2, W2. Początki i końce faz uzwojenia dwufazowego oznaczono odpowiednio Ul, Zł (R1) oraz U2, Z2 (/?2). Jeżeli uzwojenia faz dzielą się na kilka części, to kolejne odcinki danej fazy oznaczone są literami Ul—U2, U3—U4 itd. dla fazy pierwszej i podobnie dla dwóch pozostałych.

W silnikach jednofazowych wyprowadza się cztery końce uzwojenia do tabliczki zaciskowej oznaczone Ul, Zł (lub R\) — U2, Z2 (lub R2). W zwykłych niskonapięciowych silnikach trójfazowych wyprowadza się do tabliczki zaciskowej sześć przewodów oznaczonych U1, VI, Wl — U2,V2, W2. Umożliwia to wykonanie na tabliczce zaciskowej połączenia uzwojeń w gwiazdę lub w trójkąt, a przez to przystosowanie tego samego silnika do pracy przy dwóch różnych napięciach sieci lub też zastosowanie przełącznika gwiazda—trójkąt do rozruchu silnika. W silnikach wysokonapięciowych wyprowadza się do tabliczki zaciskowej tylko początki faz U, V, W, natomiast połączenie w gwiazdę lub w trójkąt wykonuje się na stałe wewnątrz uzwojenia. Podobnie w uzwojeniach wirników pier-

15