choroszy0

120

			i i
	1	1	i i	ip^x
			W

Rys. 5.33. Uchwyt z masą zaciskową

Zaletą uchwytu z masą zaciskową jest mała, bo poniżej 0,01 mm odchyłka od współosiowości i pewniejsze, niż w uchwytach z tulejami zaciskowymi, zamocowanie przedmiotu. Ujemną stroną jest natomiast stosunkowo niewielki zakres zaciskania tulei. Dla tulei o średnicy otworu d wynosi on około 2^/1000, a więc np. dla d = 50 mm zakres ten wynosi 0,1 mm.

Trzy tworzące powierzchni walcowej używa się do ustalania przedmiotów w samocentrujących uchwytach szczękowych. Można je podzielić na dwie zasadnicze grupy: uchwyty kluczowe, które wymagają zatrzymania wrzeciona podczas mocowania przedmiotu i uchwyty bez-kluczowe, które nie wymagają zatrzymania wrzeciona.

Spośród uchwytów kluczowych najbardziej rozpowszechnione są uchwyty spiralne (Cushmana) oraz uchwyty zębatkowe (Forkardta). Ogólny pogląd na budowę i zasadę działania uchwytu spiralnego podano na rysunku 5.34. W następstwie obrotu kluczem jednego z trzech kółek stożkowych 1, obraca się tarcza 2 z rowkiem o spirali Archime-desa. Ponieważ w rowkach tarczy znajdują się zęby szczęk, przeto zachodzi przesunięcie się ich w promieniowo umieszczonych prowadnicach korpusu uchwytu. Ich stroną dodatnią jest prosta budowa, szeroki zakres rozsuwu szczęk i stosunkowo dobra sprawność. Z tego właśnie powodu są dziś w powszechnym zastosowaniu. Istotną wadą uchwytów spiralnych jest to, że zęby szczęk mają promień krzywizny stały, a rowek spiralny zmienny. W wyniku tego mamy do czynienia z niekorzystnym, bo liniowym, stykiem tych elementów, i co za tym idzie - z dużymi naciskami powierzchniowym: