CIMG0457

\w

ot

71

Czarne hufce

tym również wartości wy.

OWATYCH zaj wyrzeka-a. Ten. jeden r ludzkości, /i wzorowa-. Potem trę-totę żywych iek i śmierć.

rnia.

iSZKĄ i na maszt ■yszyło od-

AWIE iw rodziny z pół roku »wiązkiem. arna kryza

i, którą po-ew. dżuma opodobnie ły szczura

się w Eu-lieznanych v XVIII w. ila Europy [ r., na Bał-541 r.). a epidemia ■ze wraz ze i nie mogły is rozkazał stem i wy-nis. Ogród

nabył od zakonników. Przyjęło się odtąd, że cmentarze dla zadżumionych organizowano z dala od miasta.

We Francji epidemie dżumy wybuchały — wyodrębniając tylko XVI w. — w latach 1544. 1545. 1548 i 1553. Świadczy to

0    rozmiarach i skali społecznej tego zjawiska. W tym czasie, tj. w XVI w. ustalono, żeby cmentarze dla zadżumionych organi-j zować za rzeką.

Dżuma, gdy już zapanowała, pochłaniała wiele ofiar. Np. między 1621 a 163S r. w Monachium na 100 zgonów, normalnych. dżuma dodatkowo pochłonęła 155, w Augsburgu 195, a w Bayreuth 487. Wybuchała najczęściej w Europie w XVI

1    XVII w. W Besancon (Francja) 40 razy, w Dole (Francja) kilkanaście razy. W 1720 r. dżuma ..zaatakowała" Marsylię i Tulon. Przeszło połowa ludności tych miast padła jej ofiarą.

Liczba ofiar i częstotliwość występowania epidemii powodowały paniczny strach u ludzi. Obraz np. Florencji z 1637 r.: „[...] zabarykadowane domy, zakazane ulice, w które zapuszczają się jedynie służby zaopatrzenia albo czasem ksiądz, a częściej bezlitosny patrol, albo, zupełnie wyjątkowo, karoca jakiegoś uprzywilejowanego, któremu zezwolono przerwać na chwilę uwięzienie we własnym domu. Florencja zamarła: nie prowadzi się interesów, nie odprawia nabożeństw. Czasem tylko celebruje się mszę na skrzyżowaniu ulic, czemu przyglądają się nieuważnie z okien przymusowo zamknięci" (F. Brau-del, Struktury codzienności. Możliwe i niemożliwe, Warszawa 1992, s. 77).

Również i społeczeństwo polskie cierpiało na skutek epidemii zwanej czarną śmiercią. Obszerny obraz tego otrzymujemy w książce: J. Kracik. Pokonać czarną śmierć. Staropolskie postawy wobec zarazy, Kraków 1991.

„Czarna śmierć" jako zjawisko miała wpływ na różne dziedziny życia. m.in. wpłynęła na kształt umysłowości Euro

pejczyków. dla których mniej liczyły się straszliwe rozmiary statystyki, a bardziej podziałów, epidemiczny wstrząs strachu przed brutalnością umierania. Wstrząs świadomościowy i moralny stawał się powoli wydarzeniem kulturowym. „Czarna śmierć" stała się przyczyną powstania wielu wielkich dzieł malarskich. Słynny fresk na Composanto w Pizie (1350) - wielkie malowidło żałobne — przedstaw iające Sąd Ostateczny, a tematycznie nawiązujące do tematów towarzyszących epidemiom dżumy. Także obraz Giovanniego del Biondo (Watykan) z XIV w. nawiązuje do tego rodzaju tematów. Obraz w kościele Świętego Piotra w Okowach w Rzymie posiada fresk tematycznie nawiązujący do epidemii dżumy w 1476 r. we Włoszech. W kościele św. Michała w Oleggio niedaleko Novary jest obraz przedstawiający Boga uderzającego gromami w zmarłych. Znamienne jest. że po 1348 r., roku jednej z największych epidemii dżumy w Europie, rozkwitł kult św. Sebastiana męczennika. Strzały, które tkwią w ciele św. Sebastiana, odtąd miały powstrzymywać ataki epidemii. Niektórzy historycy-mediewiści skłonni są połączyć rozkwit malarstwa obrazującego - tańce śmierci jako przejaw pokuty oraz rodzaj dokonywanych egzorcyzmów wobec czarnej śmierci (por. J. Delumean. Grzech i strach, Warszawa 1994, s. 141 i nast.).

CZARNE HUFCE

Nazwa formacji wojskowych, znanych w państwach europejskich od czasów średniowiecza, których powstanie, jak również używane znaki, wiązały się z magią zmarłych bohaterów, mających udzielić wojownikom siły i odwagi. Czarny kolor, kojarzony ze śmiercią, był uważany za najbardziej odpowiedni dla żołnierzy, którzy zadają śmierć i sami giną w walce. Używanie czarnego koloru uniformów wskazywało na godne pochwały cnoty żołnierskie, jakimi odznaczali się ci, którzy je noszą. Czerń była prawdopodobnie