CIMG3091

łt    _    ^S|^M’*^P' ^/,l,ł4< PO(łfńJH|j(J,.y

kontowi że Jest tak blisko samej osoby królewskiej, Znów |_P^ pomogła óui duchowna sukienka .Dziękuj Bugu, ze jesteś kslyd/,,, in4i/p| wbaayłbyś, ćo się dileje z takim który zbliża się zanadto ,]| omego króla)* powiedział doń Jedoń z < /terech zbrojnych sir/f^. nih Iudwikfti uchylając obuch, który już trzymał mu nad gluwri. Niektóre sceny pamiętnika Locutollogo sg jak / Tntch mtmkhHoifa łańcuch polrednich znajomych - bankier włoski, aktorka s/gfHw Eulalia (niezwykłej cnoty osoba) zaprowadził go do sypialni królów* w ęzasltł jej lecóo, czyli porannej ceremonii wstawania 1 toalety Niedługo potom miał okazję podziwiać niezwykły charakter mlodm delfina (łtśłęt m Ludwika, wkrótce zmarłego). Nie było, w jego opli^ równie Inteligentnego dziecka: „Słuchaj czytelniku, I podziwiajl* ca żołnierz przeszedł obok mego, pochylają*' halabardę, trzyletni chłopię dobył mieczyka | zawołał: „Stój! Wychłostać człowieka, bo przoszeti obok mnie, nie zdawszy kapelusza! I...I Król i królowa, obserwujący ukradkiem tę scenę, z trudem powstrzymali się, by nie uściskać syn* który okazał tym władczym rozkazem, że zna autorytet swej rangi¹ Matka próbowała malcowi wytłumaczyć, że wedle praw wojny nie mj racji, ale oburzony zwrócił się do ojca Dopiero cukierki matki pocałunki ojca i zabawa prawdziwa szpada udobruchały po dłuższej chwili małegp delfina.

Zakończenie tej sceny jest charakterystyczne w swym kompromisie Można wierzyć obserwatorowi, mamy bowiem jeszcze dokładniejsze świadectwa sposobów wychowania synów królewskich, zwłaszcza delfina I udwika, późniejszego Ludwika XIII (a więc w prostej linii dziadka tego nieznośnego brzdąca).

Tym razem król zbliżył się do niego i rzekł:

-    .Wybaczasz żołnierzowi*

-    .Tak. Sirr* - odpad delfin grzecznie i z szacunkiem.

| /> dlaczego mu wybac/aszr

-    jio tatuś i mamusia chcą. żebym to zrobił*.

-1 dlatego, żr to jest twój obowiązek* - dodał król.

TOWARZYSTWO Z PRZYPADKU

Samuel Kiechel nauczył nas. żp podróżni w zasadzie mają do siebie zaufanie Kupcy wzbudzają zaufanie szczególne, bo uczciwość wobec K siebie nawzajem stanowi ich cnotę zawodową a stosunek między I podróżnymi nie jest stosunkiem kupiec—klient. Są dobrze zorientowani I w miejscowych stosunkach, warto się z nimi trzymać. Ale spotykamy

rńwoliS turystów, (Jjg których niemałą airaki ją Jest j>o/nan<t^a nowych, I olukttwycih ludzi. Oto Thomas (ory.it, sam oryginał wiolklngo kalibru, nlo kryje radości, /e / Mouurit jl do I rnnkfurio mógł podróżować | i „ćwiercią włoży Babel*. Był tam między innymi lit win, doić miły scholar I podróżny, który ostatnio przebywał na uniwersytet Ic w Monachium: „człowiek, który sprawił mi Itj Coryatowil szczególną radość swymi barwnymi opowiadaniami, okraszonymi bardzo grzeczną uczo I nośdą*. Trudno było wybierać sobie towarzystwo w podróży statkiem rzecznym (chyba, że łódź była kilkuosobowa). Wiemy, ze Kiochet skorzystał z pierwszej okazji, by uciec ze statku na Dunaju.

Wydaje się- ale trudno to udokumentować że pewna zmiana stylu kontaktów społecznych czy towarzyskich wiąże się z rozpowszechnieniem regularnych połączeń poczt owych. Wiadomo, jaki przewrót w obyczajach i wyobrażeniach społecznych sprawiły później koleje żelazne. Regularne połączenia pojazdów pocztowych czy dyliżansów miały z pewnością znaczenie mniejsze, zarówno pod względem technicznym, jak społecznym, jednakże w znmznym stopniu włączały obcych przybyszów turystów w ruch lokalny. Zdawano sobie z tego sprawę. Jedzie się wesoło - pisał Peter łłeylyn, turysta, który zbierał materiał do swych wydawnictw Jcosmograficznych* (opisów krajów) - ale zawsze znajdzie się jakiś łobuz. Powóz, którym (w połowie XVII wieku) jechał z Rouen do Pontoise, mieścił dziesięć osób; wśród nich znalazłbyś mężczyzn i kobiety, panów i sługi, uczonych i chłopów, panie I i dziewczyny służebne, księży i laików, szlachtę i rzemieślników - ludzi wszelkiego wieku i nacji. Wesoła mieszanka! Gdyby religie były tak lianę jak języki, byłoby jak w Amsterdamie lub Polsce - kończy łłeylyn. Inny turysta, Hiszpan Estebanillo Gonzślez, jechał w tym czasie do Florencji z „mieszanką wszelkich możliwych chwastów"; w kolasie był Żyd z Wenecji, mediolański wywołaniec, dama z Sycylii, kataloński mnich jadący do Rzymu, by oczyścić się z jakichś zarzutów - i sabaudzki pielgrzym spieszący po odpuszczenie paru grzechów zastrzeżonych dla jegO Świątobliwości. Wyliczanie osobliwości składu pasażerów pojazdu bywa chwytem literackim autorów o zadęciu humorystycznym.

Być może jest pewna przesada w tym eksponowaniu odrębnego stylu jazdy pocztą. Była ona stosunkowo tania, a więc szerzej społecznie dostępna, to prawda, jednakże podobnych wrażeń można było dostąpić, korzystając z usług procaccio. Z natury rzeczy grono podróżnych, których taki przewodnik prowadził, bywało z początku przynajmniej mało ze sobą zgrane. John Evelyn (intelektualista angielski!, jadąc w roku 1645 z Rzymu do Neapolu, miał za towarzyszy: byłego zarządcę zamku w Dover, szlachcica holenderskiego, który ze swą doskonałą