CIMG3222

196

XL To co intymne i zabrorione

Dobry przykład stanowi umiarkowany luteranin, Bartłomiej Sastrow który odwiedzał Wieczne Miasto wiosną 1546 roku. Jego słowa u charakterystyczne dla turystów protestanckich:

W Rzymie jest wielu ludzi wolnego stanu obojga płci; obok pyrą zwykle nie mniej niż 15 lub 16 kardynałów, którzy utrzymują dwory niczym książęta w Niemczech, mają wielu oficerów i dworzan; kilkuset biskupów ze służbą i czeladzią, wiele tysięcy prałatów, kanoników i księży, którzy też mają swoją służbę, nie mówiąc o wielu tysiącach młodych mnichów, którzy tak zachowują swoje ślubowanie czystości jak pies posty. Li Wśród nich tysiącami tacy, co to dla pozoru tylko trzymają w domu kobiety jako kucharki, praczki, pokojówki, a ileż tysięcy młodych nierządnic Wielcy panowie, papież, kardynałowie, biskupi, prałaci pod wieczór, o zmierzchu każą je sobie przyprowadzać w męskim przebraniu I_l Nierządnice jednak oddają swój towar bardzo drogol Nie mogłyby zresztą sprzedawać taniej, muszą bowiem płacić wysoką daninę, jako ie wszystkie klechy, (a jest ich w Rzymie niemało) poza groszem z ofiary nie mają innego dochodu jak tylko ta danina od luźnych kobiet L..L

Sastrow najwyraźniej operuje tu wiadomościami, które krążyły również w jego rodzinnej Cryfii, podobnie jak w każdym innym środowisku protestanckim i — nieco ciszej — w szerokich antyklerykal-nych kręgach katolików. Jednakże rozważania na ten temat zamieszczone w relacji z podróży nabierały większej siły przekonującej, stawały się w oczach czytelników i słuchaczy ex definitione informacją z pierwszej ręki, potwierdzającą ich przekonania.

Cały wywód potrzebny był zresztą autorowi do przed stawienia, ogromnego w jego pojęciu, problemu nieślubnych dzieci: .Mógłbym niemal powiedzieć, że w Rzymie tyle niewinnych dzieci ginęło utopionych i zamordowanych z ręki ich ojców i matek, ile Herod, tyran z Betlejem, kazał był udusić i zabić". Zadziwia Sastrowa wspaniałość szpitala-sierocińca, który zbudował Sykstus IV dla zlikwidowania tego procederu, ale zasługę papieża zmniejsza fakt, że środki na ten ceł zbierano w całym chrześcijaństwie. Ów szpital — San Spirito in Sassia - pod koniec stulecia przyjmował istotnie do pół tysiąca podrzutków rocznie, nie licząc dorosłych chorych.

Inni dawni autorzy z upodobaniem do konkretnych liczb próbowali obliczyć, ile było w Rzymie kurtyzan.

Kalkulacje i oszacowania nie były - i nie są - łatwe. Ongiś utrudniała je całkowice dezorientacja w sferze większych liczb, ladacznic w Neapolu jest 10 tysięcy' - notował, obok mnóstwa oderwa^ch informacji i typowych michałków, anonimowy Anglik w początkach XVII wieku. Kilkanaście stronic wcześniej jednak

0*j|p

, Włoszech zapisał z równym przekonaniem: „W Padwie “Tstinych obywateli i 930 tysięcy obywateli i studentów, z których ^^Schdce'. Te liczby dla Padwy łatwiej dziś poddać neąooKtańskie 10 tysięcy.

‘SSśne badania weryfikują w pewnym stopmu trafność opinii J/goych turystów i pielgrzymów, jakkolwiek różnice w podejściu ftftjet dość wyraźnie wskazują na tendencje badaczy.

I istotnie miał odsetek kobiet zaskakująco niski w stosunku do ' mężczyzn. Element przepływowy - turyści i pielgrzymi - byli to przecież gtotne mężczyźni. Trudno jednak - jak to czyni jeden z autorów, wyjmując liczbę 4900 - posądzać o prostytucję wszystkie kobiety o^iaialćterystycznym imieniu*, jak np. Guilia, Laura, Lucrezia, Cassan-dra, Pentesilea, Prudenzia; te, po których imieniu następuje wskazówka o miejscu pochodzenia, a zwłaszcza wszystkie szwaczki i praczki, wreszde lokatorki domów dla samotnych kobiet!

Na solidniejszym gruncie znajdujemy się dopiero przeszedłszy do XVII stulecia. Papieskie źródła urzędowe wykazują dla roku 1599 — 801 mUnci, dla roku 1600 - 604, dla kilku następnych zaś 622 do 900. liczby zmieniają się ogromnie z roku na role od roku 1604 do 1605 przybyć ich miało 222, tj. niemal 1/3. Skoro oznacza to ok. 17 kurtyzan ni tysiąc kobiet w Rzymie - wliczając dziewczynki i staruszki - liczba zarejestrowanych kurtyzan nie jest wcale imponująca. Było ich jednak męcejnlz kupców win (652 w roku 1622), cieśli (415), kupców towarów ciowych (382); słowem, była to najliczniejsza grupa osób „zawodowo czynnych. A sektor ten kwitł i rozwijał się w znacznym stopniu dzięki napływowi kupców i pielgrzymów.

Jednakże były kurtyzany i kurtyzany, różnych klas i w różnym stopniu zaabsorbowane profesją. Obok „uczciwych kurtyzan", zamożnych, nawet bogatych, istniały „kurtyzany ze świeczką", zwane tak od zaplecza sklepów ze świecami, gdzie zwykle urzędowały. Była sławna Fiammetta - zaprzyjaźniona z Cezarem Borgią; Imperia — dziewczyna bankiera Agostino Chigi, którą malował Rafael, i która otrzymała na grobie napis: IMPERIA CORTłSANA ROMANA... Nie było wątpliwości, że należało im się miejsce pochówku w kościele; niektóre nawet fundowały kaplice, a Tullia d'Aragona spoczęła w grobowcu u boku Rammetty, w kaplicy ufundowanej przez™, u św.

Równie godne były domy i pałace, w których te damy mieszkały. Kownrej,    r    _opituj_e salon kurtyzany z widokiem na

^PlS.^aiL^S rTpatec Watykański, pełen pięknych płócien iwyłożony Belvedere U    _t£_że osiemnastoletniej kurtyzany, okryte jed-

złotym ^k,^_to obleczenie tak cienkie, tak białe i tak delikatne, i* wabi®¹*¹'