CIMG4170

kompetentnych. Może to być następstwem np. wrodzonej dysplazji grasicy. Może wystąpić również brak immunoblastów i wówczas nie dochodzi do powstawania przeciwciał.

Przykładem jest tzw. zespół DiGeorge’a - zaburzenia odpowiedzi immunologicznej, warunkowanej komórkami. Chorzy z tym zespołem nie odrzucają skórnych przeszczepów; brak jest także zjawiska opóźnionej nadwrażliwości. Stan ten normuje transplantacja grasicy płodowej.

Innym przykładem jest zespół Louis-Bar - obserwowany u dzieci. Oprócz objawów klinicznych, jak ataxia cerebellaris, demcncja postępująca, hipoplazja grasicy, występuje niedobór immunologiczny. W surowicy stwierdza się zmniejszenie miana IgA, IgE, odpowiedź w postaci przeciwciał jest znacznie zmniejszona, podobnie jak i komórkowe reakcje immunologiczne.

W przypadku wrodzonej hipogammaglobulinemii zależność od grasicy jest zachowana, lecz uszkodzony jest zwłaszcza system przeciwciał sekrecyjnych.

Kolejnym typem złożonej niewydolności immunologicznej jest zespół Wis-cotta-Aldricha. Przejawia się klinicznie jako plamica trombocytopeniczna, występowaniem zmian skórnych (egzemy), zwiększoną wrażliwością na zakażenia oraz zwiększoną częstością występowania nowotworów. Szczególnie często obserwuje się dużą wrażliwość na zakażenia wirusami cytomegalii, odry, ospy wietrznej (\aricella), wirusem herpes.

Upośledzenie stanu immunologicznego organizmu uzyskuje się podczas leczenia przed operacjami transplantacyjnymi i po tych operacjach w celu utrzymania przeszczepu (tzw. preparaty immunosupresyjne, w tym surowice anty-limfocytarne), a także podczas leczenia przeciwnowotworowego, m.in. w następstwie naświetlania promieniami rentgenowskimi.

Wśród związków, które zmniejszają reakcje immunologiczne, są takie, które wpływają niekorzystnie na syntezę białek, np.: 6-merkaptopuryna, 6-tioguamna oraz antybiotyki - puromycyna, aktynomycyna, chloramfenikol. Związki alkilujące - iperyt, cyklofosfamid uszkadzają aktywność komórkowego DNA, hamują aktywność wielu enzymów. Wpływają zmniejszająco na odporność zarówno humoralną, jak i komórkową. Kortykosteroidy wykazują działanie immunosupresyjne przez limfocytolizę i utrudnianie transportu limfocytów. Uszkadzają grasicę oraz wtórnie śledzionę i węzły chłonne. Oddziałuje to na odporność komórkową, na proteosyntezę i przepuszczalność błon komórkowych.

Innymi czynnikami są amidopteryna, zatrzymująca przekształcanie limfocytów w limfoblasty, i surowice antylimfocytame, które prawdopodobnie blokują receptory limfocytów T. Promienie rentgenowskie upośledzają procesy proliferacji i różnicowania komórek limfoidalnych, hamują powstawanie interferonu i opóźnionej nadwrażliwości.

W stanach nowotworowych układu siateczkowo-śródbłonkowego obserwuje się również uszkodzenie odpowiedzi immunologicznej. Przejawia się to zmniejszeniem wytwarzania zarówno przeciwciał, jak i komórkowych reakcji immunologicznych oraz powstawania interferonu.

Szczególne znaczenie, z medycznego i wirusologicznego punktu widzenia, mają zaburzenia odporności spowodowane zakażeniem wirusowym oraz zakażenia wirusowe w stanach upośledzenia odporności o różnej etiologii, w tym także wirusowej (tab. 32-34). Stwarzają one w pewnym sensie określony układ zależności, dlatego wydaje się celowe przedstawienie aktualnych możliwości

Wirusy	Komórki
Retrowinisy HIV	Limfocyty (TCD^), monocyty, makro-fagi
HTLV-1, 2	Limfocyty (TCD^, CD", i B)
Herpes wirusy E-B	Limfocyty (B)
HHV-6	Limfocyty (TCD^)
Paramyksowirusy odra	Limfocyty, makro-fagi

etiologicznej ingerencji. Prawdopodobnie do chwili ukazania się tej książki możliwości te zostaną wzbogacone nowymi odkryciami. Wydaje się jednak, że przez najbliższe lata również obecne informacje pozostaną aktualne.

Tabela 33. Komórki układu odpornościowego szczególnie narażone na zakażenie wi-Tabcla 32. Upośledzenie odporności    rasowe (przykłady)

Ciężkie upośledzenie		Umiarkowane upośledzenie
Niedobór wrodzony Białaczka Niedokrwistość iplastyczna Uogólniony proces nowotworowy Terapia antymetaboliczna Naświetlanie	Upośledzenie odporności związane z zakażeniem H1V	Asplenia Cukrzyca Niewydolność nerek Alkoholowa marskość wątroby

Tabela 34. Zakażenia wirusowe*

Oportuni styczne	Powodują często przewlekłe i ciężkie schorzenia u osób z upośledzonym mechanizmem odpornościowym	Wirusy cytomegalii, Herpes sim-plex typu 1 i 2, zoster. Epstri-na-Barr, papora JC, adenowirus typu 2
Nieoportunistyczne	Zazwyczaj powodują ostre zachorowania zarówno u osób immunologicznie kompetentnych, jak i osób z upośledzoną odpornością, u których następstwa takich zakażeń mogą być znacznie groźniejsze	Wszelkie występujące w danym środowisku

* Częściowo wg: P. D. Smith i wsp., 1988, 1994.

Obecnie, kiedy znaczenie priorytetowe w skali epidemiologicznej zakażeń wirusowych człowieka nie jest kwestionowane, wszelkie zakażenia wirusowe stanowią określone zagrożenie także dla osób o obniżonej sprawności immunologicznej. U tych osób nabierają nawet szczególnego znaczenia. Dlatego tak istotne są wszelkie możliwości dotyczące form i metod profilaktyki etiologicznej oraz badania, które umożliwiają skuteczną i bezpieczną ingerencję przedw-wirusową.

Jeśli chodzi o zakażenia i choroby wirusowe na plan pierwszy wysuwa się czynna immunoprofilaktyka oparta na szczepionkach, a w pewnych zakresach uzupełniana lub zastąpiona przez stosowanie immunologicznych i syntetycznych inhibitorów replikacji wirusów.

ialc

»ks-

nie

ko

tw-

się

A-

za,

na

m-

g4

'3l~

>ŚĆ

iia

ta.

n-

a,

ja

ie

ki

h

/-

i-

205