Josó Collados 2offaqulnoi , . ■ ■ - - ------
> udzielić mu wsparcia, wyznaczyć granice i wzorce, aby mogło doświadczać swych umiejętności, przedstawiać swoje pomysły i manifestować swe motywacje;
> wychowywać do wysiłku i do pracy jako środków osiągania późniejszego sukcesu.
Reasumując, wyzdrowienie/rehabilitaeja dzieci i młodzieży z depresją jest procesem tak skomplikowanym, że oprócz akcji medycznej wymaga działania czynnika wstępnego — rodziny — która najbardziej wpływa na dorastanie i na kształtowanie osobowości. Dziś wyraźniej stwierdzamy zgubny wpływ niedostatków emocjonalnych rodziny na zaburzenia emocjonalne dzieci. Gorączkowy pośpiech dzisiejszego życia społecznego często niszczy intymność ogniska domowego. Dziecko znosi napięcia rodzinne, separacje rodziców, przedłużającą się nieobecność któregoś z nich, milczenie w domu z powodu inwazji telewizji, konsol do gier, komputerów, brak czasu na komunikację i osobiste kontakty etc. Wobec takich sytuacji coraz bardziej surowej rzeczywistości, dla zdrowego i zrównoważonego wychowania dzieci nieodzowne jest rodzinne ciepło. Żaden z wielkich postępów postmodernizmu nie zastąpi rodzicielskiego uczucia. Ta terapeutyczna i fundamentalna funkcja rodziców dalej jest ważna, decydująca i niezastąpiona.
O 134
Wstrząs wywołany pójściem do szkoły, bardzo .często występujący u dzieci, jest potężnym czynnikiem stresującym, zwłaszcza w wieku, kiedy osoba jest bardziej podatna na zranienia. Pojawienie się tej grupy wyda-izeń stresujących (jak te, które wcześniej zasygnalizowaliśmy, w środowisku rodzinnym) może zaburzyć postępowanie dziecięce i sprzyjać pojawieniu się symptomów depresyjnych u dziecka, wpędzając je w pewien stan bezbronności i bezradności.
Niepowodzenia szkolne, bardziej niż sama schola-lyzacja, uważane są za przyczynę czy konsekwencję depresji pod którymś z tych przejawów: zmniejszenie szkolnych osiągnięć ucznia i pojawienie się poważnych trudności w nauce.
Uczeń, który doznaje porażki, który powtarza klasę, uznaje się za uciemiężonego nadmierną ilością stre-sujących czynników, które generują w nim bardzo negatywne skutki. Czuje się odpowiedzialny za przykrość sprawianą rodzicom, uznaje się za winnego wszelkich przeciwności, które go spotykają w tych momentach, tworzy sobie bardzo negatywne pojęcie siebie samego
1 — co logiczne — zmniejsza stopień szacunku do siebie samego, wyrzeka się kontaktów z kolegami i wyhamowuje swoje społeczne zaangażowanie. Zmniejsza się nawet poziom jego aspiracji i uważa się za niezdolnego do stawienia czoła czynnościom, które przedtem normalnie wykonywał. Zwykł przejawiać fobię szkolną i mo-