DSC00207

/

PSYCHOZY

Wykluczenie i Funkcja Ojcowska

Wykluczenie oznacza radykalne odrzucenie pewnego elementu z porządku symbolicznego (a wiec, z języka). Nie chodzi tu Jednak o Jakikolwiek" element, lecz o taki, który jest w pewnym sensie oparciem, .mocowaniem" porządku symbolicznego jako całości. Wykluczenie tego elementu wpływa zatem, na cały porządek symboliczny. W przypadku psychoz język funkcjonuje zupełnie inaczej niż w przypadku nerwic, o czym dowiedzieć się możemy chociażby z literatury poświęconej zagadnieniom schizofrenii. Według laca-na. element podlegający wykluczeniu w psychozie jest silnie związany z ojcem. Lacan określa ten element terminem Jmlę Ojca" (Jak zobaczymy, francuskie Nom-du-Pćre jest terminem mówiącym znacznie więcej niż angielskie Nameof-the-Fatfrer). Ola naszych potrzeb używać będę określenia .funkcja ojcowska" lub .funkcja patemalna", Jako że zakres znaczeniowy tych terminów Jest mniej więcej taki sam. Sformułowanie .funkcja paternalna" odnaleźć można w niektórych pracach Freuda, ale dopiero Lacan używa tego sformułowania w bardzo precyzyjnym rozumieniu.¹

Absencja funkcji ojcowskiej jest najistotniejszym kryterium, które należy rozpatrzyć diagnozując pacjenta Jako psychotyka. Oczywiście, w większości przypadków absencja ta w żadnym stopniu nie Jest dostępna bezpośredniej obserwacji. Funkcja ojcowska nie Jest funkcją, którą w życiu człowieka po prostu spełnia jego ojciec, niezależnie od swojej osobowości, stylu bycia bądź roli, jaką pełni w rodzinie. Ojciec z krwi 1 kości nie wypełnia autom-.*.—

mości prac Lacm i zakresu lingwistyki, Dla naszych potrzeb ę I starczy przyjąć, że zadaniem ojca pełniącego w rodzime funkcję oj- J emska jest wkroczenie pomiędzy matkę a dziecko, W ten sposób I ojciec z jednej strony powstrzymuje dziecko przed byciem,wchlonlę-    m

tym'do lub przez matkę, z drugiej zaś strony uniemożliwia matce    m

, wchłonięcie' dziecka, Lacan nie twierdzi, że wszystkie matki maję m skłonność do .obłapiania'I .pożerania'swoich dzieci (choó niektó-    m

re matki Istotnie tak czynię), Twierdzi raczej, że dzieci .postrzegaję' I pragnienie matki (mOther's desire) jako niebezpieczne i zagyazaję•    ■

ce, W niektórych przypadkach takie .postrzeganie' jest odbiciem m dziecięcego życzenia (wish) by matka uznała dziecko za .pępek My swojego świata'(co w efekcie oznaczałoby unicestwienie dziecka^    U

ko istnienia oddzielonego od matki), W Innych przypadkach z kolei, ■ .postrzeganie' takie jest reakcję na prawdziwę tendencję matki do    w

czerpania pewnego rodzaju satysfakrjl związanej z dzieckiem, której    u

to satysfakcji matka nie potrafi czerpaó w inny sposób,    w

Niezależnie jednak od przypadku, funkcja ojcowska spełnia to m samo zadanie: ojciec utrzymuje dziecko w pewnym dystansie od I matki, z jednej strony krzyżując usiłowania dziecka stania się I z matką jednym lub pozostania z nią jednym na zawsze, z drugiej    f

zaś nie dopuszczając do czerpania przez matkę określonej satysfakcji angażującej dziecko, Funkcja ojcowska może oczywiście przeciwdziałać obydwu tendencjom jednocześnie, Możemy zatem powiedzieć, że ojciec chroni dziecko przędła ddsirde lamdre(co oznacza zarówno pragnienie matki przez dziecko jak 1 pragnienie dziecka przez matkę), a więc przed i    ‘ 1

stwem, Ojciec chroni dziecko przed n    .

równo matką pragnlonąjaki pragnącą),

go, który zakazuje, zabrania, psuje szyki I chroni - słowem tego,'

który ustanawia w domu prawo mówiąc I matce, I dziecku, co jest

~⁴⁴