DSC00292 (13)

786

Jorzy Stachura • PATOLOGIA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO

Histologicznio nabłonek metaplas tyczny może być typu żołądkowego lub może ulegać meta-pla/Ji jelitowej. Ten drugi typ metaplasgi jest groźniejszy, gdyż na jej podłożu może rozwinąć się rak gruczołowy. Winniśmy bardzo dokładnie przebadać wycinek pobrany z metaplastycznej śluzówki, w poszukiwaniu cech dysplasyi. Dys-pla/Ja małego stopnia stanowi wskazanie do powtórzenia badania endoskopowego i histologicznego. Dysplazja dużego stopnia, w której dodatkowo wystąpi duża ekspresja receptora EGF i mutacja z zakresie genu p53, stanowi bezpośrednie zagrożenie rakiem. O zagrożeniu rakiem w przełyku Barrotta czytąj niżej.

NOWOTWORY PRZEŁYKU Nowotwory łagodne

Niezłośliwymi nowotworami przełyku są głównie nowotwory mezenchymalne. Najczęstsze to mięśniaki, któro właściwie mieszczą się w spektrum tzw. guzów stromalnych ściany przewodu pokarmowego omówionych poniżej. Rzadziej występują włókniaki, tłuszczaki, naczynia-ki, nerwiaki, guz ziarnistokomórkowy. Polipy mezenchymalne zawierają mieszaninę tkanki włóknistej, tłuszczowej i naczyniowej pokrytą nabłonkiem paraepidermoidalnym przełyku. W zależności od ilości poszczególnych składników używa się nazwy polypus fibromuscularis albo fibrolipoma. Rzadko występują tzw. polipy zapalne. Polipy nabłonkowe to typowe brodawczaki płaskonabłonkowe.

Nowotwory złośliwe

Najczęstszym nowotworem złośliwym przełyku jest rak. Stanowi on w rozwiniętych krajach tylko ok. 6% nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego, ale obarczony jest wysoką umieralnością. Rak przełyku rozwija się skrycie i daje objawy dopiero w stadium zaawansowanym. Na świecie ok. 90% raków przełyku to rak płaskonabłonkowy. W USA obserwuje się szybkie narastanie zapadalności na raka gruczołowego rozwijającego się na podłożu przełyku Barretta (rak gruczołowy 1/3 dolnej przełyku stanowi tam już ponad 50% przypadków). Inne raki przełyku (rak niezróżnicowany, analogiczny do raka ow-sianokomórkowego płuc, rakowiak, czerniak czy rak gruczołowy z gruczołów podśluzówkowych) są rzadkie. Zapadalność na raka przełyku jest wysoka w północnym Iranie, Azji Środkowej i Północnych Chinach oraz w Afryce Południowej, a mniejsza w Europie Wschodniej. Największe znaczenie w karcynogenezie przełyku ma w naszych warunkach picie alkoholu i palenie papierosów (ponad 100-krotne zwiększenie zagrożenia rakiem). Niedobory witaminowe (witaminy A C tiamina, ryboflawina, pirydoksal) i pierwiasu ków śladowych (cynk, molibden) u alkoholików oraz działanie aflatoksyn i nitrozoamin mogą przyczyniać się do zwiększenia zagrożenia rakiem. Pewne znaczenie mają też czynniki genetyczne (zwiększone zagrożenie rakiem u chorych na celiakię, tylosis, dysplazję ektodermalną czy epidermolysis bullosa).

Rak płaskonabłonkowy

Rak płaskonabłonkowy występuje w 20% przypadków w górnej 1/3 przełyku, 50% raków rozwija się w środkowej 1/3, a 30% w dolnej 1/3 przełyku. Około 60% raków ma postać polipowatą, 15% płaską, a 25% postać wrzodziejącą.

Rak płaskonabłonkowy rozwija się na podłożu zmian dysplastycznych. Poza tradycyjną oceną histologiczną wykazanie wysokiej aktywności proli-feracyjnej zmiany wraz z potwierdzeniem mutacji p53 i wysokiej ekspresji receptora naskórkowego czynnika wzrostu pozwala na dokładniejszą ocenę zagrożenia rakiem naciekającym i optymalizację czasu zabiegu chirurgicznego w fazie wysokiego stopnia dysplazji lub raka przedinwazyjnego Ccarcinoma in situ). Lepiej również rokuje rak o powierzchownym typie naciekania (naciekanie ograniczone do błony śluzowej i podśluzowej). Przy zajęciu tylko nabłonka i blaszki właściwej błony śluzowej 5-letnie przeżycie wynosi ok. 88%, naciekanie błony podśluzowej obniża 5-letnie przeżycie do 55% chorych, a przy zajęciu regionalnych węzłów chłonnych przeżycie 5-letnie spada do 17%. Wobec tego, że większość chorych zgłasza się w fazie raka zaawansowanego, rokowanie w raku płaskonabłonkowym przełyku jest złe.